روش PRT یا درمان پاسخ محور چیست؟

روش PRT یا درمان پاسخ محور چیست؟

اختلالات اتیستیک مانند سایر بیماری‌های عصب تحولی عمدتا به صورت کامل درمان پذیر نیست و احتیاج به تدابیر بلند مدت برای بهبود شرایط زندگی فرد دارد. هدف اولیه درمان کاهش اختلالات بارز بیماری، افزایش استقلال در انجام کارهای شخصی، بهبود کیفیت زندگی و کاهش مشکلاتی است که خانواده در نگهداری از بچه‌های اتیستیک دارند.

معرفی روش PRT

روش PRT مخفف Pivotal Response Treatment یا درمان پاسخ محور می‌باشد. این روش توسط پروفسور کوگل و همسرش از دانشگاه سانتاباربارا طراحی و تنظیم شد و حدود دو سال و نیم است که در آمریکا کاربرد گسترده‌ای یافته است. این روش برگرفته از روش تحلیل رفتار کاربردی (ABA) است که اثربخشی آن در درمان کودکان اتیستیک در مطالعات متعدد نشان داده شده و باعث ایجاد انگیره و اتکا به نفس کودک می‌شود.

اهداف PRT

_    افزایش انگیزه و اشتیاق کودکان نسبت به یادگیری محیط اطراف

_     کاهش مقاومت کودک در طی جلسه درمان
بهبود ارتباط موثر والدین با کودکان

_ایجاد توانایی‌ها و مهارت‌های ارتباط و کلامی
پیشرفته در کودکان حتی در نمونه‌های چالش برانگیز

_   پرورش رفتارهای دوجانبه‌ی اجتماعی و دوستی‌ها به ویژه توسعه روابط همتایان

_    کمک به شناسایی زودهنگام و مشارکت با دیگران

_    کاهش رفتارهای کلیشه‌ای و توسعه علاقمندی‌های کودک

_    بهبود عملکرد کودکان در فعالیت‌های مدرسه و انجام تکالیف محوله به آن‌ها

_    بالا بردن تعامل رفتار و تعامل گفتاری

_    بهبود ارتباط کودک با دنیای اطراف و سایرین و شناخت بیشتر جهان خارج

_    کاهش رفتارهای مخرب

_    ایجاد بازی‌های هدفمند

هدف نهایی «درمان پاسخ محوری» PRT دستیابی به یک زندگی معنادار و متعالی با مشارکت اجتماعی و تحصیلی توسط کودکان مبتلا به اتیسم است.
این روش، روشی بسیار ملایم و در عین حال کارآمد است. بر خلاف روش‌های کلاسیک تحلیل رفتار کاربردی، آموزش مبتنی بر برنامه از پیش تنظیم شده نیست تا کودک و درمانگر ملزم به پیروی از آن باشند. در این جا کودک آزادی عمل بسیاری دارد تا حدی که می‌توان گفت: این کودک است که به برنامه جهت می‌دهد.

نقش مربی این است که از وضعیتی که کودک در آن قرار دارد یک موقعیت آموزشی بسازد. در واقع در این روش مربی باید ابتکار عمل زیای داشته باشد و از هر موقعیتی یک بازی بسازد و یا روشی به دور از خشونت و آزار کودک به او آموزش دهد.

اثربخشی PRT

از آن جا که PRT بر انگیزه‌های طبیعی و ارتباطات کاربردی هر کودک تاکید دارد. این روش، به آن‌ها در توسعه مهارت‌هایی که برای زندگی نیاز دارند کمک می‌کند. در این روش با به کارگیری به موقع منابع و درمانگران می‌توانند به کودکان مبتلا به اتیسم کمک کنند تا از رفتارهای مثبت بیشتری لذت برده و ارتباطات اثربخش تری داشته بانشد و در زندگی خویش به مراتب بالاتری برسند.

* ویژگیهای روش PRT :

۱- کودک محور ( کودک جهت کار و نوع فعالیت را تعیین می کند . و همین کار انگیزه کودک را برای یادگیری افزایش می دهد زیرا فعالیتی انتخاب می شود که مورد علاقه کودک است.)

در حالیکه در روشهای دیگر نوع فعالیت و محتوای کار توسط مربی انتخاب میشود و کودک را وادار می کنند آن فعالیتها را انجام دهد . علاقه کودک در نظر گرفته نمی شود .

۲- شاد و سرگرم کننده

کودکان از تمرینهایی که در روشهای دیگر درمان اتیسم به کار میرود نفرت دارند که این نفرت منجر به نا امیدی ، مقاومت به درمان و خشم آنها می شود .امادر PRT کودک به عنوان سرگرمی و بازی به آن نگاه می کند . و مهارتها را با چیزهایی که از آن لذت می برد یاد می گیرد.

۳- به دور از استرس برای والدین و کودک

PRT  در واقع یک شیوه زندگی است نه یک کار درمانی دشوار. و همین امر می تواند والدین و کودک را به آرامش برساند .

۴- امکان انجام آن در هر زمان و هر مکان

در روشهای دیگر کودک به مکان خاصی شرطی می شود و در آن مکان به درمان پاسخ می دهد . اما این روش چون بیشتر در قالب بازی است در هر جا امکان اجرای آن هست .

۵- سهولت آموزش آن به اطرافیان و همسالان . از این طریق اطرافیان می توانند به کودکان اتیستیک کمک کنند .

*   رفتارهای محوری :

این روش نوعی درمان است که با کار روی چند رفتار محوری انجام می شود . این رفتارها به این دلیل محوری نامیده می شوند  زیرا کمک می کنند کودک طیف وسیعی از مهارتها را یاد بگیرد . به جای متمرکز شدن روی صدها رفتار روی چند رفتار محوری و عمده متمرکز می شویم .

چند رفتار محوری:

۱- انگیزه (مهمترین رفتار محوری انگیزه است زیرا یک کودک برانگیخته شده سخت تر تلاش می کند ، از آموزش بیشتر لذت می برد ، و در موقعیتهای مختلف از چیزهایی که یاد گرفته بیشتر استفاده می کند . )

۲- خودآغازگری کودک ( در تعامل و مراوده کودک با دیگران و بخصوص با همسالان خودش آغاگر و شروع کننده باشد )

۳- خودگردانی ( آموزش بعضی رفتارهای اجتماعی مثل آموزش تقاضا کردن ، نظر دادن و مشارکت و پیشرفت در پاسخ دادن و محاوره های اجتماعی )

۴- توانایی پاسخگویی به نشانه های متعدد ( مثلا استفاده از شلوار نو یا لباس قرمز به جای شلوار یا لباس )

*   اصولی کلی PRT :

۱-   اصل انتخاب ( نوع فعالیت را کودک  انتخاب می کند . همچنین در طول فعالیت انتخابهای مختلف به او پیشنهاد می شود)

۲-   جلب توجه کودک (هنگامی که دستورالعملی به کودک داده می شود باید مطمئن شوید کودک به شما توجه دارد )

۳-   نوبت گیری ( هم در یادگیری تعامل اجتماعی مهم است و هم در کنترل بازی توسط مربی . در واقع با نوبت گیری می توان وارد دنیای کودک شد)

۴-   فرصتها یا دستورالعملها ی واضح و متناسب با تکلیف ( از به کار بردن جملات مبهم وطولانی اجتناب شود)

۵-   دستورالعملها از طریق تکرار پرسشی( (Prompt  . چیزی را که کودک باید بگوید شما با لحن پرسشی از او بخواهید.

۶-   تکالیف اکتسابی باید بین تکالیف یاد گرفته شده پخش شود

۷-    تقویت تلاش کودک ( هر تلا شی هر چند ناقص باید تقویت شود )

۸-   تقویت کننده طبیعی است و با رفتار رابطه مستقیم دارد ( کلمه توپ با خود توپ تقویت می شود نه با جایزه )

۹-   ایجاد فرصت در یک محیط طبیعی ( کاهش مقدمات ، ایجاد مکث ، جلو دید و دور از دسترس گذاشتن برای ایجاد انگیزه بیشتر )