کاربرگ و آزمون درس شانزدهم فارسی ششم دبستان همراه با درسنامه درس

کاربرگ و آزمون درس شانزدهم فارسی ششم دبستان همراه با درسنامه درس

درسنامه درس شانزدهم فارسی (آداب مطالعه)ششم دبستان

واژه نامه درس آداب مطالعه

زوال: نابودی ،رو به نیستی، رفتن
ملک: قلمرو پادشاهی
تسلی: آرامش دادن، کم کردن غم و اندوه کسی
بیشمار: بی حساب، بسیار زیاد
بند :طناب، ریسمان
شدت: سختی، بدبختی، رنج
حکایت: داستان، قصه، سرگذشت
ثابت: پابرجا، استوار
رسولان :جمع ،رسول، پیامبران ،فرستادگان
محنت: رنج
گشاده: باز، مفتوح، جای وسیع
تعالی: بلند مرتبه برتر
عجایب جمع عجیب شگفتی ها
احوال: جمع حال وضعها ،سرگذشتها
نظم :شعر کلام موزون و با قافیه
فرونماند:درمانده نشود ،ناتوان نشود
چست: چابک ،تند و تیز
سلاطین: پادشاهان
عبرت گرفتن: پند گرفتن
ادا کردن: اجرا کردن، بیان کردن
بر:نزد ،جانب، کنار
خام :بی تجربه، ناپخته
لایق: سزاوار، شایسته
ملول: غمگین آزرده
سبک:پست ،خفیف در این درس خوار و ذلیل
آراسته :منظم ،مزین
نثر: کلام آهنگینی که شعر نباشد
راغب: مایل، علاقه مند
محال: نشدنی، غیر ممکن
تکبیر: الله اکبر گفتن، بزرگ شمردن
شرح: توضیح دادن
وقت وقت:گه گاه گاهی وقت ها
اعتدال:میانه روی
گزاف: دروغ، لاف
فاتح:آغاز کار، اول چیزی ،گشایش
مستمع: شنونده

هم خانواده درس آداب مطالعه

بیت : ابیات

ثابت : اثبات
راغب : ترغیب
رسول : مرسل – رسولان
نوع : انواع
ناظم : نظم
جماعت: جامعه - اجتماع
سلاطین : سلطان
اعتدال : معتدل
املاک : ملک
حال : احوال
عجایب : عجیب،تعجب
تجربه : تجارب ،مجرب
ثابت : ثبات
مستمع : سمع

مخالف درس

مجهول : معلوم
عالم : جاهل
دوست : دشمن
خام : پخته
فایده: ضرر، زیان
آزاد: اسیر
سبک : سنگین - وزین
حاضر : غایب
ملول: شاد و خوشحال

معنی درس

بدان که قصه خواندن و ،شنیدن فایده ی بسیاری دارد
گاه باش که داستان(قصه) خواندن و شنیدن فایده های بسیاری دارد.
اول آنکه از احوال گذشتگان خبردار شود.
فایده ی اول این است که از تاریخ و سرگذشت پیشینیان آگاه میشود . دویم آنکه چون عجایب بشنود نظر او به قدرت الهی، گشاده گردد.
فایده ی دوم این است که وقتی انسان درباره شگفتی های جهان میخواند شناخت او نسبت به قدرت خداوند بیشتر میشود.
چون محنت و شدت گذشتگان شنود داند که هیچ کس از بند محنت آزاد نبوده است، او را تسلی باشد.فایده ی سوم این است که وقتی داستان رنج و سختیهایی که گذشته گان کشیده اند را میفهمد به این نکته پی میبرد که هیچ کس بدون رنج و درد نبوده و این سختیها فقط برای او نیست درنتیجه موجب کم شدن غم و اندوه او می شود.
سوم چون زوال ملک و مال سلاطین گذشته شنود دل از مال دنیا و دنیا بردارد و داند که با کس وفا نکرده و نخواهد کرد.
چهارم این است که وقتی اخبار نابودی و تباهی سرزمین و اموال پادشاهان گذشته را میشنود دیگر به مال دنیا دل نمیبنند چون میداند که دنیا و مال دنیا به هیچ کس وفادار نمانده ونخواهد ماند.
پنجم، عبرت بسیار و تجربه ی بیشمار او را حاصل شود.
فایده ی پنجم این است که پند فراوانی میگیرد و تجربه زیادی به دست می آورد.
خدای تعالی با حضرت رسول (ص) میگوید، ای محمد ما از قصه های رسولان و خبرهای پیغمبران بر تو خوانیم؛ آنچه بدان دل را ثابت گردانیم و فایده های کلی تو را حاصل گردد» .(قرآن کریم سوره ی هود آیه ی
(120
اوند بلند مرتبه به پیامبر(ص) میگویدای محمد ما داستانهای پیامبران قبل از تو و اخبار پیغمبران را برای تو میخوانیم روایت میکنیم و از آنها سودهای بی اندازه به تو میرسد.
معلوم شد که در قصه های گذشتگان، فایده ای هست و خواننده و گوینده و شنونده را از آن فایده رسد. اگر
پرسند که قصه خوانی چند نوع است بگوی دو نوع اول حکایت و دویم نظم خوانی
مشخص شد که دانستن داستانهای گذشتگان فایده هایی دارد که هم برای خواننده و هم گوینده و هم بیننده مفید است. اگر از تو پرسیدند که قصه گویی چند نوع است؟ بگو دو نوع اول داستانهایی که به صورت حکایت است دوم داستانهایی که در قالب شعر است.
اگر پرسند که آداب حکایت گویان چند است
اگر از تو پرسیدند که قصه گویان چه گونه حکایتی را بیان میکنند؟
اول آمکه قصه ای که ادا خواهد کرد باید که بر استاد خوانده باشد و با خود تکرار کرده باشد تا فرو نماند
دویم آنکه چست و چالاک به سخن در آید و خام نباشد.
اول این که فرد قصه ای را که میخواهد باز گو کند برای یک استاد بخواند و هچنین با خود تمرین کرده تا در هنگام قصه گویی چیزی را از یاد نبرد دوم این که در فن سخن گفتن چابک و زرنگ باشد و بی تجربه
نباشد.
سیم باید که داند که جاعت لایق چه نوع سخن است بیشتر از آن گوید که مردم راغب آن باشند. چهارم نثر را وقت وقت به نظم آراسته گرداند که بزرگان گفته اند: نظم در قصه خوانی چون نمک است در
دیگ؛ اگر کم باشد، طعام بی مزه و اگر بسیار گردد شور شود؛ پس اعتدال، نگاه باید داشت.
این که باید بداند چه سخنی برای شنوندگان مناسب است و بیشتر در مورد مطالبی حرف بزند که مردم می پسندند چهارم این که باید در زمانهای مناسب در بین قصه ساده خود از شعر نیز استفاده کند زیرا بزرگان اند شعر در میان قصه خواندن مانند نمک زدن به غذا است اگر کم بزنی غذا بیمزه میشود و اگر زیاد بزنی غذا شور میشود پس باید میانه روی کرد.
پنجم سخنان محال و گزاف نگوید که در چشم مردم سبک شود.
پنجم این که سخنان غیر ممکن و بیهوده نگوید زیرا در چشم مردم ارزش و شان خود را از دست میدهد. اگر پرسند که آداب نظم خوانی چند است؟
اگر بپرسند که آداب شعر خوانی چگونه است؟
بگوی اول آنکه به آهنگ خواند.
بگو اول این که آهنگ و وزن شعر را درست رعایت کند.
دویم سخن را در دل مردم بنشاند.
دوم این که شعر را طوری بخواند که در مردم تاثیر گذار باشد.
سیم، اگر بیتی مشکل پیش ،آید شرح آن با حاضران بگوید.
سوم این که اگر در میان شعر بیتی بود که فهم آن برای دیگران مشکل بود آن بیت را توضیح بدهد.
چهارم چنان نکند که مستمع ملول گردد.
چهارم این که به شکلی سخن نگویید که شنونده خسته شود
پنجم صاحب آن نظم را در اول یا آخر، یاد کند و فاتحه و تکبیر گوید.
پنجم در اول یا آخر شعر از نام شاعر آن شعر یاد کند و برای او فاتحه ای بخواند.

كمال الدین حسین واعظ کاشفی، فتوّت نامه ی سلطانی