انواع مهارت های اجتماعی در کودکان

انواع مهارت های اجتماعی در کودکان

امروزه همه میدانند که مهارت های اجتماعی موضوعی بسیار مهم در زندگی روزمره است و بدون ان عملا نمیتوان یک زندگی ارام و بانشاط داشت.اموزش مهارت های اجتماعی را هرچه از سن کمتری شروع کنیم بهتر است... با وب سایت مام پلاس همراه باشید و سوال یا پیشتهاداتتون رو در قسمت دیدگاه پایین با ما درمیون بزارید.

مهارت‌های اجتماعی شیوه‌های ارتباط و تعامل با دیگران است که نه تنها امكان شروع و تداوم روابط متقابل و مثبت را با ديگران فراهم مي‌آورد، بلكه منجر به شکل‌گیری تعاملات سالم می‌شود. مهارت‌های اجتماعی برای کودکان امری حیاتی است؛ زیرا راهی برای ایجاد و توسعه‌ی روابط هستند و فرصت تعاملات منفی را کمتر می‌کنند و به کودکان این فرصت را می‌دهد تا از همسالان خود بیاموزند و یاد بگیرند.

کودکان برای آن که خودشان را با اجتماعی که در آن زندگی می کنند، سازگارتر کنند باید انواع مهارت های اجتماعی مختلف را بیاموزند.مهارت های اجتماعی کودکان در برگیرنده طیف وسیعی از توانایی های گروهی ، از آغاز ، حفظ و پایان یک مکالمه ساده تا تشخیص علائم ارتباط اجتماعی و حتی پیچیده ترین آن ها مثل ، فرایند حل مشکل و تعارض است.

والدین می توانند مهارت های اجتماعی کودکان را با استفاده از روش های گوناگون مثل مدل سازی ، نقش بازی کردن و اجرای نمایش و تمرین به فرزندانشان بیاموزند.

اهمیت اموزش مهارت های اجتماعی به کودکان

دور بودن از خانواده باعث ایجاد استرس در بچه‌ها می‌شود و نداشتن مهارت‌های لازم جهت ارتباط برقرار کردن با دیگران، این استرس را تشدید می‌کند. محققین دریافته‌اند که با یاد گرفتن مهارت‌های اجتماعی جدید، میزان هورمون کورتیزول بچه‌ها کاهش پیدا می‌کند. بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد دوستی‌های دوران کودکی برای سلامت ذهن بچه‌ها مفید است.

روابط اجتماعی به بچه‌ها کمک می‌کند تا آینده‌ی روشن‌‌‌‌تری داشته باشند. بر اساس تحقیقات دیگری که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، بررسی مهارت‌های روابط اجتماعی و احساسات یک کودک در مهدکودک، احتمالا بهترین راه برای پیش‌بینی موفقیت او در دوران بزرگسالی است. محققین دانشگاه‌های Penn State و Duke پی بردند، بچه‌هایی که در سن ۵ سالگی مهارت‌های «سهیم شدن»، «گوش کردن»، «همکاری کردن» و «پیروی از قواعد» را بهتر بلد هستند، در بزرگسالی شانس بیشتری برای رفتن به دانشگاه دارند. همچنین احتمال این که آن‌ها در سن ۲۵ سالگی یک شغل تمام‌وقت داشته باشند بیشتر است.

در سوی مقابل شانس درگیر شدن با مشکلاتی مثل اعتیاد، اختلاف در روابط و دعواهای حقوقی در بچه‌هایی که مهارت‌های اجتماعی و عاطفی خوبی ندارند، بیشتر است. این بچه‌ها همچنین بیشتر از دیگران به کمک‌های عمومی اتکا می‌کنند.

تاثیر مهارت اجتماعی بر روابط کودکان

کودکانی که مهارت‌های اجتماعی بهتری دارند، می‌توانند با آرامش و احترام ارتباط برقرار کنند. آنها احساسات و علایق همسالان خود را مورد توجه قرار می‌دهند، مسئولیت اقدامات خود را می‌پذیرند، قادر به كنترل رفتار خود هستند،احساس اعتماد به نفس و تسلط بر محیط دارند و کمتر استرس و اضطراب را در محیط تجربه می‌کنند.

همچنین بر اساس استاندارد های هر جامعه ای ،رفتار به هنجار و مناسب با هر موقعیت خاص از اهمیت بالایی برخوردار است که اشنایی با این موارد و اموزش انها به کودکان از اهمیت زیادی دارد.

تاثیر والدین در مهارت های اجتماعی کودکان

ما به تغذیه فرزندمان خیلی اهمیت می دهیم ،بهترین غذا و لباس را با قیمت بالا می خریم،به خاطر مدرسه خیلی نگران هستیم،هزینه های بالایی را صرف آموزش بچه ها می کنیم.اما چقدر به رشد مهارت های اجتماعی کودکان خود توجه می کنیم؟چقدر به هم بازی و نقش همسالان در زندگی فرزندمان توجه می کنیم؟

خب نقش پدر و مادر مهم است ولی هرگز نمیتواند جای بازی و هم بازی را برای فرزند ما بگیرد.در زمان های گذشته خانواده های پرجمعیت این مشکل را نداشتند، به خاطر اینکه فرزندان بزرگتر می توانستند در تعامل با فرزندان بعدی به رشد زبان آموزی و خیلی از مهارت های دیگر اونها کمک کنند و یک جورایی کار پدر و مادر رو هم راحت می کردند.ارتباط فامیل،ارتباط دوستان و همسایگان زیاد بود.

ولی امروزه در جوامع شهری با آپارتمان های کوچک ،پدر ومادر های درگیر شغل و اینکه اکثرا تنها ممکن است زندگی کنند و از فامیل و خانواده به دور باشند،کودک  از نعمت هم بازی محروم است.

برای این مشکل کمبود مهارت های اجتماعی چه میتوان کرد؟

خب خیلی از خانواده ها به این فکر میکنند که ما چاره ای نداریم و منتظر می مانند تا کودک به سن مدرسه و پیش دبستانی برسد تا انجا مهارت های اجتماعی را بتواند کسب کند. ولی خیلی دیر هست چون تازه با رفتن به مهدکودک مشکلات ناسازگاری و مشکلات مربوط به رشد اجتماعی بچه شروع می شود و باید خیلی زودتر از این به فکر افتاد.

کودکان چگونه مهارت‌های اجتماعی را می‌آموزند؟

کودکان مهارت‌های اجتماعی را از طریق تجربه با همسالان و دستورالعمل‌های والدین و وقت‌گذرانی با بزرگسالان می‌آموزند. والدین می‌توانند مهارت‌های اجتماعی کودکان را با استفاده از روش‌های متعددی مثل مدل‌سازی ، بازی، نقش بازی کردن و اجرای نمایش و تمرین به کودکان بیاموزند.

به موازات رشد جسمانی کودک، رشد اجتماعی و شناختی هم شکل می‌گیرد و کودک از نظر فکری و عاطفی تکامل می یابد. کودک از لحظه‌ی تولد، با شادی ناشی از شنیدن صدا و پاسخ به حالت‌های چهر‌ه‌ی‌ والدین، ارتباط برقرار کردن را آغاز می‌کند و در هر مرحله از رشد، مهارتی را کسب می‌کند.

هر کودکی، با سرعتی که مخصوص خود او است، از نظر اجتماعی رشد می‌کند؛ اما نکته‌ی قابل توجه این است که مهارت‌های اجتماعی در دوران کودکی اکتسابی، قابل یادگیری و آموزش است. آموزش مهارت اجتماعی بر این اصل قرار دارد که مشکلات کودکان در مهارت‌های اجتماعی معمولاً به این دلیل است که کودکان نمی‌دانند در موقعیت‌های اجتماعی و در ارتباط با همسالان یا بزرگسالان، چگونه رفتار کنند. مثل هر مهارت دیگری،‌ مهارت‌های اجتماعی کودک نیازمند اصلاح از طریق آزمون و خطا است.

می‌توان کودکان را برای تقویت مهارت‌های اجتماعی آموزش داد. به طور مثال، برای کودک خردسال، بازی فعالیت مهمی است. او با بازی رشد می‌کند، می‌آموزد و درمورد جهان تحقیق می‌کند. می‌توان مهارت‌های اجتماعی را  از طریق فعالیت‌های بازی به کودک آموخت. بازی کودک را به تفکر، حل مسئله و شرکت در خیال دعوت می‌کند. هنگامی که کودک درگیر بازی می‌شود، برنامه‌ریزی می‌کند، تمرکز می‌کند و برای یک هدف تلاش می‌کند. علاوه بر آموزش از طریق بازی، کودک با کمک والدین با افراد دیگر هم آشنا می‌شود و کم‌کم با آنها ارتباط برقرار می‌کند و این شروعِ به کارگیری مهارت‌های اجتماعی در ارتباط با دیگران است.

در وب سایت مام پلاس ببینید.. 

مهارت های پیش نیاز کودکان برای ورود به دبستان

مهارت های خودیاری درکودکان

انواع مهارت های اجتماعی

کنترل احساسات

زمان هایی وجود خواهد داشت که کودک ممکن است احساس اضطراب کند و بخواهد کاری انجام دهد یا صحنه ای درست کند. چون این روش درست رفتار کردن برای بزرگ تر شدن آن ها نیست. بنابراین، به کودک یاد دهید چگونه احساسات خود را در شرایط خاص کنترل کند.

داشتن صبر

این به کنترل احساسات نیز مربوط می شود. صبر یک ارزش مهم است که کودک باید از روی جوانان یاد بگیرد. می توانید این فضیلت را با درخواست از فرزند برای ماندن در صف، یا منتظر ماندن آن ها هنگام بازی کردن یاد بدهید.

نه گفتن

اگر کودک شما مطیع و تسلیم و با همه چیز موافق است، می تواند خطرناک باشد؟ آن ها ممکن است تسلیم فشار همسالان در آینده شوند. این به این معنا نیست که آن ها باید کله شق باشند و هر ایده دیگری غیر از آن ها را رد کنند. در عوض، باید به کودک خود آموزش دهید تا تعادلی پیدا کنند.

سهیم شدن

میل به سهیم شدن یک خوراکی یا یک اسباب بازی با دیگر بچه‌ها می‌تواند به آن‌ها در پیدا کردن و نگه داشتن دوست کمک کند. بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد بچه‌ها از ۲ سالگی می‌توانند تمایلشان به سهیم شدن با دیگران را بروز دهند؛ البته در صورتی که از آن چیز به مقدار زیاد داشته باشند.

البته بچه‌ها در سنین بین ۳ تا ۶ سالگی معمولا در سهیم شدن چیزی که برای آن‌ها هزینه داشته باشد خودخواه هستند

اکثر بچه‌ها در حدود سن ۷ یا ۸ سالگی، به عدالت بیشتر اهمیت می‌دهند و تمایل بیشتری برای سهیم شدن با دیگران دارند. تحقیقات نشان داده است که سهیم شدن و احساس رضایت از زندگی با هم در ارتباط هستند.

تحقیقات نشان داده است بچه‌هایی که احساس خوبی نسبت به خودشان دارند، بیشتر تمایل دارند با دیگران سهیم شوند. همچنین سهیم شدن هم باعث می‌شود که بچه‌ها حس خوبی به خودشان داشته باشند. پس تشویق کردن کودکان به سهیم شدن می‌تواند عاملی کلیدی برای تقویت اعتماد به نفس آن‌ها باشد.

گوش دادن

گوش کردن فقط به معنی ساکت ماندن نیست؛ بلکه به معنی دریافت کردن کامل چیزی است که فرد مقابل می‌گوید. مهارت شنیدن برای برقرار کردن یک ارتباط مؤثر ضروری است.

هر چه باشد میزان یادگیری کودک در مدرسه به میزان مهارت او در شنیدن حرف‌های معلم بستگی دارد. درک مفاهیم، نوت‌برداری و فکر کردن در مورد کلام معلم، با ورود کودک به مقاطع تحصیلی بالاتر پراهمیت‌تر خواهد شد.

احترام گذاشتن به فضای شخصی

برخی از بچه‌ها از فاصله خیلی نزدیک با دیگران صحبت می‌کنند. برخی دیگر هم بدون توجه به راحتی طرف مقابلشان، از سر و کول او بالا می‌روند. مهم است که به بچه‌ها بیاموزیم چطور باید به فضای شخصی افراد احترام بگذارند.

قواعدی در خانه وضع کنید که بچه‌ها را به احترام گذاشتن به فضای شخصی دیگران تشویق کند. «در زدن هنگامی که در اتاقی بسته است» و «دست نزدن به چیزی که مال ما نیست» می‌تواند نمونه‌های خوبی از این قواعد باشد.

هم دلی کردن

هم دلی کردن شبيه درک گفته های ديگران است، با اين تفاوت که شنونده بايد سعی کند احساسات ساير افراد را نيز درک کند. هم دلی کردن اين امکان را به فرد می دهد که بتواند ارتباط واقعی با دوستانش برقرار کند. برای مثال، اگر دانش آموزی در درس رياضی نمره ی 20 گرفته ولي دوستش 11 شده است، بتواند شادي خود را کنترل کرده و با دوستش به ابراز هم دردی بپردازد. او می تواند با گفتن جمله اي نظير « اشکال ندارد، سعي کن در امتحان بعدی بيش تر درس بخوانی تا نمره  بهتری بگيری »، او را دلداری دهد

يافتن نقاط مشترک

برای حفظ يک مکالمه ی دوستانه، توجه به نقاط مشترک هر دو طرف اهميتی خاص دارد.اين سرنخ ها به کودک يا نوجوان کمک می کند تا تمايل بيش تري برای ادامه ی دوستی و ديدارهای بعدی با هم داشته باشند.بخش مهم شناخت اين سرنخ ها، توجه به لحن و زير و بمی صدای افراد است.براي مثال هر دو از يک ويژگي آموزگارشان خوش شان بيايد يا به ورزش فوتبال علاقه مند باشند.

عذرخواهی کردن

هر فردی ممکن است گاهي دچار سوء تفاهم و اشتباه در روابط اجتماعی خود با ديگران شود.فردی که از مهارت های اجتماعی بالايی برخوردار است، با اعتماد به نفس کافی پا پيش می گذارد و بابت اشتباهش عذرخواهی می کند.با اين شيوه پسنديده، او سريع و آسان مي تواند رفتارش را تصحيح کند.

کودکانی که در مهار تهای اجتماعی ضعيف هستند، هنگام بيان عذرخواهی دچار دردسر می شوند و دست و پای خود را گم می کنند.

آن ها می ترسند که ديگران آنان را احمق بدانند در حالی که مردم معمولاً براي کسی که بابت اشتباه خود عذرخواهی می کند، احترام و ارزش بيش تری قائل هستند.

همکاری

همکاری به معنی مشارکت در کاری برای رسیدن به یک هدف مشترک است. بچه‌هایی که همکاری می‌کنند، با دیگران خوش‌رفتارتر هستند و همچنین مشارکت و کمک بیشتری می‌کنند. داشتن مهارت همکاری بالا، برای دوام آوردن در جامعه بسیار ضروری است. کودک شما به همان اندازه که در کلاس درس به مهارت همکاری نیاز دارد، در زمین بازی هم نیازمند آن است. همکاری در بزرگسالی هم بسیار مهم است؛ اکثر محیط‌های کاری به واسطه توانایی افراد در کار با یکدیگر در قالب کار گروهی پیشرفت می‌کنند. همکاری همچنین کلید داشتن روابط عاشقانه‌ی موفق است.

پیروی از دستورالعمل‌ها

معمولاً بچه‌هایی که در پیروی از دستورالعمل‌ها مشکل دارند، با انواع مختلفی از مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کنند. ازنیاز به انجام دادن دوباره‌ی تکالیف مدرسه گرفته تا به دردسر افتادن به دلیل رفتار نامناسب، پیروی نکردن از دستورالعمل‌ها می‌تواند برای کودک تبدیل به مشکلی بزرگ شود.

چه از فرزند خود بخواهید که اتاقش را تمیز کند و چه تلاش کنید مهارت‌های فوتبال بازی کردن را به او بیاموزید، بسیار مهم است که کودک بتواند از قواعد و دستورالعمل‌‌ها پیروی کند.

اعتماد به نفس

خوب است به کودکتان یاد بدهید اعتماد به نفس داشته باشند. این به معنای تصدیق نقاط قوت او (و نیز ضعف های او) است. آن ها باید قادر به پذیرش تعریف و تمجید باشند، چرا که این کار انگیزه می دهد که دفعه بعد کار را بهترادامه دهید

در محیط از درخواست کمک خجالت نکشد

بعید نیست که بچه های کوچک خجالتی یا دست پاچه باشند تا درخواست کمک کنند، به خصوص از افرادی که با آن ها خیلی آشنا نیستند. بنابراین توضیح دهید نیاز به کمک از زمانی به زمان کاملا طبیعی است، آن ها نباید از درخواست کمک خجالت بکشند.

سلام کردن

کودکان از طريق تعامل با هم سالان شان با آن ها ارتباط برقرار می کنند.

نخستين گام در برقراري ارتباط، سلام کردن به ديگری است. ما نه تنها با استفاده از واژگانی مثل« سلام » و « حالت چطوره »، بلکه با تغيير حالت چهره، تُن صدا، ژست و فرم نشستن و ايستادن نيز با افراد ديگر ارتباط برقرارمي کنيم.

کودکانی که مشکل ارتباطی دارند، ممکن است به افراد آشنای خود هم سلام نکنند. آن ها ممکن است درست کنار دوست شان راه بروند، ولی حتی يک نگاه هم به او نکنند يا اگر حرفی بزنند، احتمالاً تماس چشمي با او برقرار نمی کنند و سرشان را به زير مي اندازند. در مواردی، اگر سلام هم بگويند، ممکن است تن صدای شان چندان دوستانه و صميمی نباشد. بخش غيرکلامی سلام کردن هم به اندازه ي بخش کلامی آن اهميت دارد.

درک احساس شنونده

 زمانی که يک گفت و گو آغاز می شود، برای حفظ و ادامه ی آن لازم است که گوينده به حالت های عاطفی شنونده اش توجه داشته باشد.

کودکانی که مشکل ارتباطی دارند، اغلب در درک احساس شنونده نيز ناتوان هستند، در حالي که کودک اجتماعی، سريع و راحت می تواند حالت های احساسی شنونده اش را بشناسد و طبقه بندی کند، آن گاه سخنانش را ارزيابی کند و بر اساس پاسخ هايی که از شنونده دريافت می دارد، کلماتش را انتخاب کرده و گفت و گو را ادامه دهد پيش بينی کردن:

براي حفظ گفت و گو، کودک بايد از قبل بتواند تأثير گفته های خود را بر شنونده پيش بيني کند و افکار شنونده را در نظر داشته باشد.

براي مثال، اگر احساس مي کند که جمله اش می تواند موجب ناراحتی، آزردگی، خشم يا اندوه شنونده شود، ممکن است شيوه ي بيان کلمات يا جملات خود را تغيير دهد. کودکان غير اجتماعی معمولاً توجهي به اين نکته ندارند و قادر نيستند کلام خود را تغيير دهند.

در مورد آن چه قصد دارند بگويند، کمي فکر مي کنند و آن گاه به زبان مي آورند.

 

راهکارهای پیشرفت مهارت اجتماعی در کودکان

با دوستان و اقوام ارتباط بگیرید

کودکان از طریق تعامل با دیگران و مشاهده و الگوبرداری از رفتارهای والدین در ارتباط با دیگران به تقلید، یادگیری و تمرین مهارت‌های اجتماعی می‌پردازند. این روزها به جهت کرونا می‌توانید تعاملات خود را با دیگران به صورت آنلاین و تصویری با حضور کودک شکل دهید.

کودکان را به بازی با یکدیگر تشویق کنید

بودن کنار هم‌سن و سال‌ها برای کودک مفید خواهد بود. شرایطی را فراهم کنید که کودک بتواند حتی با وجود شرایط کرونا، در ایمنی با بچه‌های دیگر بازی کند؛ به ویژه با کودکانی خارج از خانواده مانند دوستان مهد یا کلاس‌های آموزشی. چه به صورت آنلاین و یا چه به صورت کوتاه در محیط‌های ایمن با رعایت موارد بهداشتی برای پیش‌گیری از کرونا.

با کودکتان ارتباط برقرار کنید

ارتباط و تعامل چهره به چهره با کودکتان داشته باشید،‌ در نخستین روزهای تولد، نوزاد با شما ارتباط چشمی برقرار می‌کند و در دو ماهگی، کودک اولین لبخندها را می‌زند و ممکن است برخی حالت‌های شما را تقلید کند. از طرفی با بزرگ‌تر شدن کودک سعی کنید حداقل نیم ساعت برای تعامل و بازی با او درنظر بگیرید.

کودک را عضو جایی کنید

کودکتان را عضو گروه‌های بازی کنید یا در کلاس‌هایی ثبت‌نام کنید که فرصت بودن با کودکان دیگر را داشته باشد. از این طریق یاد خواهد گرفت که چطور دوست پیدا کند و چطور دوستانش را نگه دارد.

استفاده از کلمات در بیان احساس

کودکان احساسات مختلفی را تجربه می‌کنند و بیشتر احساسات خود را در رفتار نشان می‌دهند. به طور مثال: فریاد زدن به هنگام عصبانیت. کودکان در تعامل با والدین یاد می‌گیرند که چگونه خودشان را آرام کنند و سپس چگونه کلماتی را پیدا کنند تا احساس خود را بیان کنند. اگر کودک گریه کند، والدین می‌توانند او را آرام کنند و درمورد احساسش با او گفتگوی همدلانه داشته باشند. برای کودک مهم است که یاد بگیرد چگونه عصبانیت خود را به جای پرخاشگری بیان کند.

گفتگو با کودک درمورد دلایل پذیرش و منع کارها

والدین می‌توانند کودکان را تشویق کنند تا با آنها صحبت کنند و آنچه را که نیاز دارند، درخواست کنند. وقتی گفتگو ترویج می‌شود، والدین می‌توانند به کودک بیاموزند که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کند. به عنوان مثال، به جای اینکه مادر به کودک پاسخ دهد، “این کار را نمی‌کنی، چون من می‌گویم”، می‌تواند برخی از دلایل تصمیم خود را برای منع انجام کار توضیح دهد.

برای کودک الگوسازی کنید

والدین می‌توانند از طریق قصه، نمایش و بازی برای کودک الگوسازی کنند و رفتار اجتماعی خوب را به او یاد بدهند. گاهی بگذارید کودکتان «لطفاً» گفتن شما و تشکر کردنتان از کسی که کاری را خوب انجام داده است، بشنود. بگذارید ببیند که شما دسر خودتان را با کسی تقسیم می‌کنید یا مجله‌تان را برای خواندن به کسی می‌دهید.

کلام اخر

امروزه همه میدانند که مهارت های اجتماعی موضوعی بسیار مهم در زندگی روزمره است و بدون ان عملا نمیتوان یک زندگی ارام و بانشاط داشت.اموزش این موارد را هرچه از سن کمتری شروع کنیم بهتر است.

در صورتی که فکر میکنید کودک شما در این زمینه کمبود هایی دارد میتوانید با مراجعه به کاردرمانگران و روانشناسان این موضوع را اصلاح کنید

 

 

با ارزوی بهبود تمامی بیماران

ملیکا بخشی