تب مالت، علائم و شیوه انتقال آن

تب مالت، علائم و شیوه انتقال آن

آیا تا به حال تب مالت به گوشتون خورده؟ میدونین که این بیماری از کجا شروع میشه و تا چه حدی پیشروی میکنه؟

مقدمه

بیماری‌ تب‌ مالت‌ یا بروسلوز که‌ در حیوانات ‌به‌ شکل سقط جنین‌ واگیر معمول است‌، یکی‌ از بیماری های‌ باکتریایی عفونی‌ قابل‌ انتقال‌ بین‌ انسان‌ و دام می‌باشد و با نام‌های ‌دیگری‌ مانند : تب‌ مواج‌، تب‌ دیوانه‌ وتب‌ مدیترانه‌ای‌ نیز شناخته می‌شود. این‌ بیماری‌ در تمام‌ فصل ها وجود دارد، اما در بهار و پاییز یعنی ‌زمان‌ زایمان و شیردهی‌ دام‌ها بیشتر نمایان می‌شود.

 اکثر افراد از طریق مصرف مواد خام یا غیر پاستوریزه شده به آن مبتلا میشوند. گاهی اوقات این عفونت میتواند از طریق تنفس حیوانات در صورت تماس مستقیم با آنها به انسان منتقل شود.

 این بیماری به علت ایجاد سقط جنین در دام، کاهش تولید شیر، عقیمی و نازایی دام‌های مبتلا و همچنین به علت ابتلای انسان به بیماری تب مالت، همواره از دو بعد اقتصادی و بهداشتی مورد توجه قرار می‌گیرد. دام های مبتلا به بروسلوز، معمولا در اولین دوره آبستنی سقط جنین نموده و در هنگام سقط و تا مدتی پس از آن، با دفع ترشحات به شدت آلوده رحمی ، باعث آلودگی محیط ، مزارع و مراتع می شوند که این موضوع خود زمینه آلودگی را برای سایر حیوانات گله و نیز انسان فراهم می سازد. دفع دوره ای باکتری عامل بیماری (گونه های باکتری بروسلا) از طریق شیر حیوانات و همچنین از طریق ترشحات رحمی در دام های فاقد علائم بالینی مخاطرات فراوانی را برای سایر دام ها و نیز انسان در بردارد. تب مالت توسط گونه های مختلف بروسلا ایجاد میشود که عمدتا گاو، گوسفند، خوک، بز و سگ را مبتلا میکند. این باکتری اولین بار توسط دیوید بروس در سال ۱۸۸۷ کشف شد. علت نام گذاری این بیماری نقطه جغرافیایی بود که در آن این باکتری مشاهده، شناسایی و به ثبت رسید.

تب مالت از گاو، خوک، گوسفند یا بز آلوده به انسان انتقال می‌یابد اما از انسان به انسان خیر. تب مالت روی اعضای خون‌ساز بدن مانند مغز استخوان، گره‌های لنفاوی، کبد و طحال تاثیر می‌گذارد. تب مالت در دو نوع حاد و مزمن دیده می‌شود و دوره نهفتگی این بیماری می‌تواند ۵ تا ۶۰ روز باشد (چندین ماه نیز دیده شده ‌است). همچنین در مردان ۲۰ تا ۶۰ ساله شایع‌تر است.

مصرف شیر، محصولات لبنی (کره، پنیر) یا محصولات گوشتی حیوانات آلوده موجب سرایت بیماری به انسان می‌شود. کم‌خونی وخیم یا مشکلات معده و سابقه جراحی آن به دلیل کاهش اسید معده امکان بروز بیماری را بالا می‌برد. اسید معده تا حدودی احتمال ابتلا را کاهش می‌دهد. به طور کلی این بیماری در میان افرادی که با حیوانات زیاد در تماس هستند (کشاورزان، دامداران، قصابان، دامپزشکان) و افرادی که به مناطق آلوده سفر می‌کنند شایع‌تر است.

علائم بیماری

دوره‌ نهفتگی‌بیماری‌ (از زمان‌ تماس‌ با منبع‌ عفونت ‌تا بروز علایم‌) اغلب‌ بین‌ ۱ تا ۳ هفته‌است‌، ولی‌ گاهی‌ تا ۶ ماه‌ طول می کشد. براساس‌ شدت‌ بیماری‌، علایم‌ به‌ سه ‌شکل‌ حاد، تحت‌ حاد و مزمن‌ بروز می‌کند:

• شکل‌ حاد: بیمار دچار لرز ناگهانی‌، درد عمومی‌ بدن‌ به‌ خصوص‌درد پشت‌ و تعریق‌ شدید می‌شود، اشتهای‌ خود را از دست‌ می‌دهد و دچارضعف‌ و سستی‌ می‌گردد. ضمنا ازشروع‌ علایم‌ بیش‌ از ۳ ماه‌ نمی‌گذرد.

• شکل‌ تحت‌ حاد: آغاز آن ‌بی‌سروصدا می‌باشد و شکایت‌ اصلی‌بیمار از ضعف‌ و خستگی‌ می باشد. از آغاز بیماری‌ نیز ۳ تا ۱۲ ماه‌ می‌گذرد.

• شکل‌ مزمن‌: اگر از زمان ‌تشخیص‌ بیماری‌ بیش‌ از یک‌ سال ‌بگذرد و فرد هنوز مبتلا باشد، به آن حالت مزمن‌گفته‌ می‌شود. علائم می تواند شامل خستگی، تب های عود کننده، آرتریت، تورم قلب (اندوکاردیت) و ورم مهره های ستون فقرات باشد.

علائم زیر در تب مالت حاد به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شوند:

• لرز، تب متناوب (تب و لرز)، تعریق

• خستگی قابل توجه

• درد هنگام لمس ستون فقرات

• سردرد

• بزرگ شدن گره‌های لنفاوی

علائم زیر در تب مالت مزمن به تدریج ظاهر می‌شوند:

 

• خستگی

• درد عضلانی

• کمردرد

• یبوست

• کاهش وزن

• افسردگی

• ناتوانی جنسی

• به ندرت بروز آبسه در تخمدانها، کلیه ها، و مغز

• در صورت ناکافی بودن مراقبت و درمان، بیماری ممکن است مزمن شود یا موجب معلولیت، عفونت قلب، استخوان، مغز یا کبد شود.

نحوه انتقال بیماری

تب مالت بر حیوانات وحشی و اهلی اثر می گذارد. گله های گاو، بزها، گوسفند، خوک، سگ، شتر، گراز، گوزن شمالی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قرار دارند. نوعی از تب مالت بر پورپوس، سیل بی گوش و نوع خاصی از وال ها اثر می گذارد. باکتری می تواند از حیوان به انسان به سه طریق انتقال یابد:

•    محصولات لبنی غیرپاستوریزه: باکتری بروسلا در شیر حیوانات آلوده می تواند از طریق شیر، بستنی، کره و پنیر غیر پاستوریزه به انسان منتقل شود. همچنین باکتری می تواند از طریق گوشت خام یا نیم پز شده حیوانات آلوده به انسان منتقل گردد.

•    اسنتشاق: باکتری بروسلا به راحتی در هوا پراکنده می شود. کشاورزان، تکنسین های آزمایشگاه و کارگران کشتارگاه ها می توانند این باکتری را استنشاق کنند.

•    تماس مستقیم: باکتری در خون، مایع منی یا جفت حیوانات آلوده می تواند از طریق زخم وارد جریان خون شود. از آنجایی که تماس معمول با حیوانات – لمس کردن، شانه کردن موی حیوانات و بازی کردن با آنها – سبب آلودگی نمی شود، به ندرت افراد از طریق حیوانات اهلی خود آلوده می شوند. همچنین افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند هم باید از تماس با حیوانات آلوده پرهیز نمایند.

معمولاً تب مالت از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود، اما در موارد نادر زنان از طریق بارداری یا شیردهی می توانند بیماری را به نوزادان خود منتقل کنند. به طور نادری تب مالت از طریق تماس جنسی یا انتقال خون آلوده یا پیوند مغز استخوان انتقال می یابد.

برای کاهش ریسک خطر ابتلا می توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• خودداری از مصرف شیر غیر پاستوریزه، پنیر و سایر لبنیات و گوشت‌های تایید نشده.

• استفاده از وسایل محافظتی بدن مانند دستکش، محافظ چشم، پیش‌بند و … هنگام تماس با حیوانات یا گوشت و سایر محصولات.

• واکسیناسیون دام‌ها: واکسن زنده ضعیف شدۀ سوش بهترین است و یکبار تزریق حداقل ۷ سال حیوان را محافظت می‌کند.

• آموزش بهداشت به قصابان و افرادی که با دام سر و کار دارند.

عوارض

تب مالت می تواند بر هر عضوی از بدن از جمله سیستم باروری، کبد، قلب و سیستم اعصاب مرکزی اثر بگذارد. تب مالت مزمن می تواند سبب ایجاد عارضه در یک عضو یا در کل بدن شود. عارضه ممکن این بیماری عبارتست از:

•    عفونت لایه درونی قلب (اندوکاردیت): این مشکل یکی از جدی ترین عوارض تب مالت است. اندوکاردیت درمان نشده می تواند به دریچه های قلب آسیب زده و یا آنها را تخریب کند که مهمترین عامل مرگ و میر مرتبط با تب مال است.

•    آرتریت: عفونت مفاصل با درد، سفتی و تورم در مفاصل به ویژه در زانو، لگن، قوزک، مچ و کمر مشخص می گردد. درمان عفونت مفاصل بین مهره های کمری یا لگنی می تواند مشکل تر باشد و منجر به آسیب های دائمی گردد.

•    التهاب و عفونت بیضه ها: باکتری هایی که سبب تب مالت می شوند می توانند منجر به عفونت بیضه ها و کلاف پیچیده ای شود که مجرای وابران را به بیضه ها متصل می کند. از این مسیر، عفونت به بیضه ها رسیده و سبب درد و تورم شود که گاهی شدید است.

•    التهاب و عفونت کبد و طحال: تب مالت می تواند سبب آسیب به کبد و طحال گردد و سبب بزرگتر شدن آنها نسبت به اندازه نرمال گردد.

•    عفونت سیستم اعصاب مرکزی: این مشکل شامل بیماری های تهدید کننده زندگی از جمله مننژیت (التهاب پرده اطراف مغز و نخاع) و انسفالیت (التهاب مغز) است.

تشخیص:

تشخیص قطعی تب مالت با آزمایش خون انجام می‌گیرد و با درمان کامل معمولاً در ۳ تا ۴ هفته بهبودی دیده می‌شود. اطرافیان و اعضای خانواده شخص بیمار که ممکن است از همان غذای آلوده مصرف کرده باشند باید معاینه شده و آزمایش بدهند.

 معمولاً پزشک تشخیص تب مالت را با استفاده از نمونه های خون یا مغز استخوان برای بررسی باکتری بروسلا تأیید می کند و یا با استفاده از آزمایشات خون آنتی بادی باکتری را بررسی می نماید. برای کمک به تشخیص عوارض تب مالت، ممکن است تست هایی از این قبیل لازم شود:

•    اشعه ایکس: اشعه ایکس می تواند تغییرات مفاصل و استخوان ها را مشخص نماید.

•    سی تی اسکن یا MRI: این روش های تصویربرداری به تعیین التهاب یا آبسه های در مغز یا سایر بافت ها کمک می کند.

•    کشت مایع مغزی نخاعی: در این تست نمونه کوچکی از مایع اطراف مغز و نخاع برداشته می شود تا عفونت هایی از جمله مننژیت یا انسفالیت بررسی شود.

•    اکوکاردیوگرافی: در این تست از امواج صوتی برای ایجاد تصویر از قلب استفاده می شود تا نشانه های عفونت یا آسیب قلبی بررسی شود.

درمان

شامل یک دوره استراحت در رختخواب و مصرف آنتی‌بیوتیک است و جدا کردن بیمار از دیگران اغلب لازم نیست. برای مبارزه با عفونت باکتریایی از آنتی‌بیوتیک‌هایی (مانند تتراسایکلین برای حداقل سه هفته) استفاده شده و داروهای کورتیزونی برای کاهش التهاب‌های شدید استفاده می‌شود. برای درد عضلانی نیز از داروهای ضد درد (مُسکن) تجویز می‌شود.

در رژیم غذایی این بیماران معمولاً ابتدا از غذاهای نرم و ساده شروع می‌کنند و به تدریج تنوع و مقدار غذای بیمار را افزایش می‌دهند تا زمانی که به برنامه غذایی عادی برسد. بهتر است از غذاهای پرانرژی و نوشیدنیها و مایعات فراوان استفاده کرد.