بواسیر چیست و چگونه درمان می شود

بواسیر چیست و چگونه درمان می شود

بواسیر شایعترین بیماری مقعد است، که ناشی از گرفتاری سیاهرگ‌های ناحیه مقعدی است. تقریبا 50 درصد از مردم در دوره ای از زندگی خود به همورویید یا بواسیر مبتلا می شوند و نحوه مدیریت و درمان همورویید در عدم عود این بیماری بسیار تعیین کننده است. برای کسب اطلاعات بیشتر، با ما همراه باشید.

همورویید چیست؟

هموروئید برجستگی هایی از جنس عروق و بافت همبند می باشد که هنگام دفع مدفوع به حرکت مدفوع به خارج در کانال مقعد کمک می کند. اما به دلایل گوناگونی ممکن است این عروق از حالت طبیعی خارج شده و ملتهب و دردناک شوند. اگر به هر علتی، فشار بیش از حد به پایین راست روده (رکتوم) و ناحیه مقعدی وارد شود، به‌طور غیرطبیعی این سیاهرگ‌ها متورم می‌شوند. این فشار بیش از حد و مکرر ممکن است به دلایل: رژیم غذایی بدون فیبر، نشستن یا ایستادن به مدت‌طولانی، چاقی، یبوست، مواجهه با ارتعاش در محیط های كاری (مانند رانندگان لیفتراك یا محیط های مرتعش مانند ژنراتورهای نیروگاه ها) کم‌شدن توان عضلانی در سنین بالا، جراحی راست روده یا پارگی مجرای تناسلی به هنگام زایمان و دوختن آن، بیماری کبدی، سرطان روده بزرگ و سکس مقعدی باشند.

گاها لخته خونی در این ناحیه به دام می افتد و نوع دردناکی از هموروئید به نام هموروئید ترومبوزه را ایجاد می کنند. پیک سنی این بیماری بین 45 تا 65 سالگی است. هموروئید در زنان و مردان و کودکان بروز می کند و مربوط به جنسیت یا نژاد خاصی نمی شود. با این تفاوت که زنان بعد از بارداری بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. در مورد کودکان نیز والدین مسئول می باشند که نسبت وضعیت اجابت مزاج طبیعی کودکان خود حساس باشند. تا در صورت وجود هرگونه علائمی در ناحیه مقعد نسبت به درمان آن اقدام نمایند.

 

انواع هموروئید

در بیمارانی که با علائمی مثل خونریزی، درد، سوزش و التهاب به پزشک مراجعه می کنند دو نوع مختلف از بواسیر دیده می شود. بواسیر داخلی که معمولا اولین نشانه آن خونریزی مقعدی است و بواسیر خارجی که علائم دردناک آن بیشتر احساس می شود. علاوه بر علائم متفاوت، نحوه درمان این بیماری ها هم با یکدیگر متفاوت است که به آن خواهیم پرداخت:

 

هموروئید داخلی

این نوع هموروئید داخل مقعد است، دیده نمی‌شود و چون عصبی در انتهای راست روده وجود ندارد، معمولا در مراحل اولیه ناراحتی خاصی ایجاد نمی‌کند. بجز اینکه گاهی سطح حساس آن بخاطر فشار و عبور مدفوع آسیب دیده و منجر به خون ریزی می‌شود. در مواقعی فشاری که هنگام دفع مدفوع به رکتوم وارد می شود، باعث خارج شدن رگ های بواسیری از مقعد می‌شود که در این شرایط درد و خارش را به دنبال دارد.

 

شدت بیرون زدگی هموروئید داخلی (پرولاپس)

این توده ها ممکن است به شکل گوشت اضافه و زائده های قرمز از مقعد بیرون بزنند. همچنین با توجه به وضعیت تورم و بیرون زدگی عروق درگیر بواسیر یا هموروئید داخلی، این عارضه به چهار درجه تقسیم می شود:

• درجه یک که التهاب رگهای داخلی کانال مقعد است که هنوز بیرون نزده اند.
• در درجه دو بیرون زدگی و پرولاپس در زمان دفع اتفاق می افتد، اما بدون هیچ دخالتی به داخل باز می گردند.
• در هموروئید داخلی درجه سه برای بهبود پرولاپس و بازگشت عروق به جای خود نیاز به فشار خارجی است.
• در درجه چهار، این عروق برای بازگشت به حالت اولیه نیاز به روش های درمان قطعی مثل جراحی و لیزر بواسیر دارند.

 

هموروئید خارجی

به شکل یک برآمدگی کوچک، زیر پوست اطراف مقعد نمایان می شود و علائم شدیدتری در مقایسه با هموروئید داخلی ایجاد می کند. درد، خارش و سوزش در این نوع عارضه بیشتر احساس می شود و ممکن است روال عادی زندگی فرد را با مشکلاتی مواجه کند. به همین دلیل افراد هنگام مواجهه با چنین علائم آزاردهنده ای، به دنبال راه های درمان سریع بواسیر خارجی هستند.

 

هموروئید ترومبوزه

تشکیل لخته خون در زائده بواسیری را ترومبوزه می گویند که بطور ناگهانی و در عرض چند ساعت می تواند ایجاد شود. این نوع عارضه، دردناک ترین فرم هموروئید خارجی می‌باشد و در این درجه خیلی سریع باید به دکتر متخصص هموروئید مراجعه کرد تا تخلیه انجام شود.

علائم و نشانه های هموروئید

برای تشخیص قطعی هموروئید باید به متخصص جراحی مراجعه کنید. هرکدام از علایم زیر می تواند نشانه ای از بروز همورویید باشد که به شما کمک می کند پزشک متخصص خود را به راحتی انتخاب کنید. پس از مشاهده علائم همورویید به یک متخصص جراحی که ترجیحا سابقه کار با لیزر را دارد مراجعه کنید.

 

• خونریزی:

اولین و شایعترین علامت همورویید خون ریزی بدون درد است. این نوع خون ریزی از علایم همورویید داخلی است. خون ممکن است به صورت رگه هایی در اجابت مزاج دیده شود یا بعد از اجابت مزاج به مقدار کم چکه کند. بیماری که با خونریزی مراجعه می کند خصوصا بیماری که ذکر می کند خون با مدفوع مخلوط است باید از نظر تمام علت های خونریزی مقعد بررسی شود.

 

• توده:

دومین علامت بیرون زدن بالشتک های هموروییدی از مقعد است.

 

• درد:

سومین علامت درد مقعد است. درد در همورویید درجه ۳و۴ داخلی ترومبوزه و نکروزه و همورویید خارجی ترومبوزه دیده می شود.

 

• علایم دیگر:

شامل ترشح مخاطی، احساس دفع ناکامل، بی اختیاری مدفوع، التهاب و تورم مقعد و خارش مقعد.

 

علت هموروئید

علت دقیق بواسیرِ یا همورویید علامت‌دار ناشناخته است. برخی عوامل که احتمال نقش‌آفرینی دارند عبارتند از: روش‌های نامنظم دفع (یبوست یا اسهال)، کمبود تمرینات بدنی، عوامل تغذیه‌ای (رژیم‌های کم‌فیبر)، افزایش فشار درون‌شکمی (کشیدگی طولانی‌مدت، آب‌آوردگی شکم، توده درون‌شکمی، یا بارداری)، ژنتیک، نبودِ دریچه درون رگ‌های بواسیری، و افزایش سن.

سایر عواملی که ممکن است احتمال ابتلا را افزایش دهند عبارتند از مرض چاقی، رابطه جنسی، انزال بیش از حد که باعث افزایش فشار خون میشود. انجام کار های سنگین مکرر که باعث افزایش فشار در ناحیه شکم میشود. نشستن طولانی‌مدت، سرفه مزمن و نقص در عملکرد لگن. البته شواهد مرتبط با این دلایل ضعیف است.

درطول دوره بارداری، فشار از طرف جنین روی شکم و تغییرات هورمونی باعث بزرگ شدن رگ‌های بواسیری می‌شود. همچنین زایمان منجر به افزایش فشارهای درون‌شکمی می‌شود. زنان باردار در موارد نادر نیاز به درمان با جراحی دارند، چراکه علائم معمولاً پس از زایمان ازبین می‌روند. دلیل دیگر، احتمالاً سفت شدن و تیز شدن مدفوع و برخورد آن با مویرگها و پارگی آن‌ها در رکتوم است.

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

لازم به ذکر است که در صورت مواجه شدن با هر یک از علائم زیر باید سریعا به پزشک مراجعه کنید:

 

• زمانی که حرکات روده ای بسیار دردناک دارید

• در مدفوع یا روی دستمال خون مشاهده می کنید

• احساس کردید که دریچه مقعد ملتهب شده و به سختی دفع دارید (بیش از یک هفته)

• تغییر رنگ در مدفوع

 

این نکته را به یاد داشته باشید که این علائم صد در صد ابتلا به بواسیر را تایید نمی کنند و شما باید برای تشخیص دقیق حتما با یک دکتر متخصص بواسیر مشورت کنید. در اغلب موارد می توانید با پزشک عمومی در مورد علائم هموروئید صحبت کنید ولی اگر علائم این بیماری تشدید شوند، لازم است به متخصص گوارش، متخصص جراح عمومی یا یک متخصص پروکتولوژیک مراجعه کنید. برای پیشگیری از عوارض بواسیر لازم است اقدامات درمانی در اولین فرصت انجام شود.

 

آزمایشات و نحوه تشخیص بیماری هموروئید

بواسیر خارجی با مشاهده و معاینه قابل تشخیص است ولی برای تشخیص نوع داخلی، گاهی نیاز به آزمایشات ذیل می باشد:

 

• معاینه کانال رکتوم و مقعد برای هرگونه مورد غیر عادی:

در این آزمایش بیمار در حالت سجده روی تخت دراز می‌کشد و دکتر با وارد کردن انگشت، هرگونه رشد غیر طبیعی داخل رکتوم را تشخیص میدهد و در صورت نیاز آزمایشات بعدی را تجویز میکند.

 

• بررسی بصری رکتوم و مقعد با آنوسوکوپ:

اغلب اوقات هموروئید بعلت نرمی قابل لمس نیست و آزمایش بالا جواب نمیدهد. به همین خاطر رکتوم توسط آنوسکوپ یا پروکتوسکوپ بررسی میشود.

 

طبق موارد زیر و صلاح دید دکتر، کولونوسکوپی نیز توصیه می‌گردد:

 

• علائم نشان دهنده بیماری دیگری است.

• شما در خطر سرطان روده بزرگ هستید.

• بالای 50 سال سن دارید و کولونوسکوپی انجام نداده اید.

 

هر یک از این آزمایشات شامل استفاده از دوربینی کوچک برای تشخیص هرگونه ناهنجاری در مقعد ، راست روده یا روده بزرگ توسط پزشک است.

 

درمان همورویید

درمان هموروئید بسته به نوع همورویید متفاوت خواهد بود. آنچه که به تمامی بیماران توصیه می شود تغییر سبک زندگی و داشتن یک رژیم غذایی پرفیبر و سالم است. اگر چند روزی است که احساس می کنید به هموروئید مبتلا شده اید درمان خانگی همورویید توصیه می شود. اگر طی یک هفته بهبودی حاصل نشد به یک متخصص جراحی مراجعه کنید. متخصص برای شما دارو، پماد و یا شیاف تجویز می کند. در صورتی که طی دوره دارو درمانی بهبودی حاصل نشد بر اساس نظر متخصص جراحی همورویید یکی از روش های عمل جراحی همورویید و یا لیزر به شما پیشنهاد خواهد شد. دیگر روش های درمان همورویید مثل رابربند در حال منسوخ شدن می باشند و در اینجا اشاره ای به این گونه روش ها نخواهد شد.

بیمارانی که به بیماری های التهابی روده مبتلا می باشند نباید عمل جراحی مقعد را انجام دهند. زخم این بیماران بعد از جراحی و هرگونه دستکاری بسیار دیر ترمیم می شود. در برخی مواقع گزارش شده که زخم جراحی هموروئید بیماران التهاب روده ترمیم نشده است.

 

درمان خانگی همورویید

• تمام بیماران مبتلا به همورویید یک دوره ابتلا به یبوست را تجربه کرده اند. بنابراین در درمان خانگی همورویید کنترل یبوست حرف اول را می زند. داشتن رژیم غذایی حاوی سبزیجات و حبوبات و نان و برنج سبوسدار بسیار مهم است. شما باید روزانه 30 گرم فیبر مصرف کنید.

• انجام ورزش هایی مثل یک ساعت پیاده روی منظم در روز، ورزش یوگا و پیلاتس منجر به حرکات روده ای منظم می شود و در نهایت از بروز یبوست جلوگیری می کنید. به علاوه ورزش منظم گردش خون را در این ناحیه آسان و منظم می کند و بهبودی سریعتر اتفاق می افتد.
• یک برنامه منظم برای عمل دفع داشته باشید روزی دو با در ساعات مشخصی از توالت استفاده کنید و در لحاظاتی که احساس دفع دارید سریعا به توالت مراجعه کنید. تاخیر در عمل دفع منجر می شود مدفوع رفته رفته خشک و سخت شود.
• بعد از هر اجابت مزاج به مدت 15 دقیقه در لگن آب گرم بنشیند. نشستن در لگن آب گرم روزانه 2 الی 3 بار به گردش خون منظم و تسکین درد ناحیه مقعد کمک می کند.
• استفاده از عسل و دستمال مرطوب توالت به تسکین درد و بهبودی سریعتر زخم هموروئید کمک می کند.
• نشستن روی کوسن نرم به جای سطوح سفت باعث کاهش ورم می شود.
• گاهی می توان از یک ایس پک کوچک برای کاهش ورم استفاده کرد
• استفاده از پله توالت فرنگی یا اسکاتی پاتی و یا یک چهارپایه به دفع کامل و راحتتر کمک می کند.

 

درمان دارویی همورویید

دقت کنید درمان دارویی همورویید بدون در نظر گرفتن درمان های خانگی همورویید و کنترل یبوست موثر واقع نخواهد شد. در صورتی که بیمار پس از یک هفته از درمان های خانگی نتیجه موثری دریافت نکرد باید به متخصص جراحی مراجعه کند.

داروهایی که متخصص جراحی برای شما تجویز می کند شامل یک پماد، کرم و یا قرص در سه گروه زیر می باشد:

 

• داروهای ضد درد:

مثل شیاف دیکلوفناک، قرص استومینوفن یا ژلوفن که همزمان با خاصیت ضد درد و مسکن خاصیت ضد التهابی نیز دارند. دقت کنید مصرف بی رویه مسکن ها منجر به بروز یبوست می شود.

 

• داروهای ملین:

این دسته از داروها ممکن است به صورت شربت یا پودر در دسترس باشند. دقت کنید مصرف بیش از اندازه ملین و بدون برنامه منجر به تنبلی روده ها می شود. دوز مصرفی ملین باید به گونه ای باشد که بیمار نه دچار اسهال شود و نه یبوست.

 

• داروهای ترمیم کننده زخم:

مثل کرم زینک و انواع بسیار گسترده پمادهای دیگر که روزانه تعداد زیادی از آنها روانه بازار می شود. بهتر است در این مورد از تجربه و دانش پزشک معالج خود حتما استفاده کنید.

 

• داروهای استروییدی آنتی همورویید:

این دسته از پمادها و یا شیاف ها علاوه بر تسکین و ترمیم بافت آسیب دیده مضراتی نیز دارند. بنابراین نباید بیش از 1 الی 2 هفته استفاده شوند. زیرا سبب آتروفی و نازکی پوست ناحیه مقعد می شوند. در نهایت بیمار خونریزی و خارش شدیدی را در اثر سو مصرف پماد آنتی همورویید تجربه خواهد کرد. استفاده بدون نسخه پزشک این دسته از داروها ممنوع می باشد.

 

برای بهبودی همورویید در بارداری چه کنیم؟

برای بهبود همورویید در بارداری تنها مصرف دارو و مراقبت های خانگی توصیه می شود. روش های تخصصی تر درمان هموروئید در بارداری پس از زایمان انجام می شوند. استفاده از کمپرس یخ به دفعات در روز کمک کننده است. همچنین نشستن در لگن آب گرم نیز برای کاهش التهاب و درد هموروئید مفید می باشد. بعد از دفع مدفوع برای پاک کردن و خشک کردن خود از دستمال مرطوب بدون عطر یا دستمال سفید و نرم استفاده کنید. عموما داروهایی که در این دوران تجویز می شوند داخلی نمی باشند. در هر صورت به محض تشدید علائم بیماری مجدد به پزشک متخصص مراجعه کنید تا داروهای شما را تغییر دهند.

 

عمل جراحی همورویید

در صورتی که بیمار به هیچ کدام از روش های درمان بالا پاسخ مثبتی ندهد متخصص جراحی دستور عمل جراحی هموروئید را می دهد. توصیه می شود برای عمل جراحی از روش های جدید مثل لیزر استفاده شود و برای این منظور به یک متخصص جراحی و لیزر با تجربه مراجعه کنید. در این صورت دوران نقاهت بعد از عمل همورویید بسیار کوتاه و تجربه مثبتی از عمل جراحی همورویید خواهید داشت. احتمال عود هموروئید بعد از جراحی با لیزر به صفر نزدیک است به همین دلیل در وقت و هزینه درمان همورویید صرفه جویی خواهد شد.

چهار دلیل برای عمل جراحی همورویید عبارت است از:

 

• اگر هموروئید مزمن شود و به درمان های دارویی و خانگی جواب ندهد.

• خونریزی مزمن شده باشد و هموروئید از دهانه مقعد بیرون زده باشد.

• بروز گوشت اضافه

• در اجابت مزاج مشکل ایجاد نماید و برای زندگی بیمار مشکل ساز شده باشد.

 

عمل جراحی همورویید ممکن است با لیزر یا بدون لیزر انجام شود که در این صورت تفاوت هایی در نحوه جراحی خواهد داشت. اگر جراحی همورویید با لیزر انجام شود می توان این جراحی را با بی حسی موضعی انجام داد و اگر بیمار تمایل داشته باشد از بیهوشی نیز استفاده می شود. جراحی سنتی که شامل جراحی با تیغ جراحی و یا کوتر است معمولا نیاز به بیهوشی دارد.

 

راههای پیشگیری

لازم به ذکر است پیشگیری از این بیماری چه برای بیمارانی که مبتلا به بواسیر بوده اند و درمان شدند و چه کسانی که تا به حال دچار هموروئید نشده اند، اهمیت بسیاری دارد. اگر تجربه ابتلا به بواسیر را داشتید و درمان شدید، باید بدانید که یکی از سیاهرگ های شما که ملتهب شده بوده است درمان شده و اگر نکات پیشگیری را رعایت نکنید، احتمال بواسیری شدن سیاهرگ های دیگر وجود دارد.

همچنین اگر از جمله افرادی هستید که به دلیل سبک زندگی خود در معرض ابتلا به این عارضه هستید، انجام نکات جلوگیری برایتان بسیار مهم است. با انجام راهکارهای زیر از احتمال ابتلا به بواسیر جلوگیری کنید:

 

• مصرف مواد غذایی فیبر دار به منظور جلوگیری از یبوست

• نوشیدن آب کافی در روز به مقدار 8 لیوان

• ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی به مدت حداقل 30 دقیقه در روز

• تا می توانید به مدت طولانی یک جا ننشینید یا نایستید

• زمانی که احساس دفع دارید، سریعا به دستشویی بروید

• مصرف بی رویه سیگار و مشروبات الکلی شما را در معرض ابتلا به بواسیر قرار می دهد

• درمان سریع یبوست و استفاده از ملین های طبیعی در صورت لزوم

• پرهیز از فشار آوردن به مقعد در توالت

 

عوارض همورویید

برخی از بیماران بابت مراجعه به متخصص جراحی و درمان همورویید می ترسند و یا خجالت می کشند. بنابراین گرفتار عوارض همورویید می شوند. کم خونی بر اثر خونریزی زیاد و تحمل درد شدید از عوارض شایع همورویید می باشد. بیرون زدن و افتادگی همورویید و بروز عفونت و در نهایت نکروز بافت از بدترین عوارض همورویید می باشد. التهاب و تورم عضله مقعد و بروز زخم و سوزش مقعد و در مواقعی که بیمار گرفتار عفونت می شود بروز تب خفیف تا شدید از دیگر عوارض همورویید و درمان نکردن آن می باشد. برخی بیماران نیز تصور می کنند که همورویید خود به خود درمان می شود و این عوارض را تحمل می کنند. متاسفانه گزارش شده است که برخی از این بیماران دچار مشکلات ناشناخته مقعد و انواع بیماری های نشیمنگاه می شوند.

 

سخن آخر:

بواسیر بیماری بسیار شایعی است و گمان می رود حدود 50% مردم آمریکا در تمام طول عمر خود حداقل یک بار به آن مبتلا شوند. همچنین حدود 5% جمعیت همواره با این بیماری درگیر می باشند. با این وجود خود بواسیر به خودی خوی بیماری خطرناکی محسوب نمی شود بلکه این عدم پیگیری و درمان آن است که عوارض ثانویه و اغلب جدی ای را به همراه می آورد.

 

مراقب سلامتی خود باشید