کاردرمانی و اختلالات دیکته نویسی درکودکان

اختلال دیکته نویسی چیست؟

انواع اشتباهات پرتکرار املایی که یک دانش‌آموز با بهره ی هوشی طبیعی مرتکب می‌شود، ممکن است ناشی از اختلالات یادگیری در زمینه ی مهارت‌های دیکته باشد که به آن اختلالات دیکته‌نویسی می‌گویند.به‌عنوان مثال اگر دانش‌آموز تا به حال ده دیکته نوشته‌است، باید تمام اشتباه‌هایی را که در آن دیکته‌ها مرتکب شده، یادداشت شود و علت یا علل آن اشتباه‌ها یافت گردد؛ چنانچه ریشه غلط‌های املایی از یک نوع (مثلاً حافظه ی دیداری) باشد، گفته می‌شود دانش‌آموز دارای اختلال دیکته‌نویسی در حیطه ی حافظه ی دیداری است.

کودکان ودانش آموزان زیادی وجوددارندکه درنوشتن دیکته مشکل دارندونمره ی خوبی دریافت نمی کنند.واقعیت این است که انواع اشتباهاتی که یک کودک مرتکب می شودازیک نوع ویک سنخ نیستندتابتوان همه ی آن هارابا یک روش واحدازبین برد وبه پیشرفت کودک اطمینان یافت.برای دستیابی به یک راه حل ساده وامیدوارکننده،بهتراست ابتدا بااجرای ازمون های هوشی،ازطبیعی بودن هوش کودک اطمینان حاصل نماییم.اگرکودک درسایردرس هاوفعالیت هایش مثل سایرکودکان معمولی باشد،به اجرای آزمون های هوشی نیازنداریم.اما ازآن جاکه هوش کلی معدل چندین خرده آزمون هوشی است وممکن است نمره های خرده آزمون هاباهم تفاوت زیادی داشته باشندوماناچارشویم بخش هایی راکه نمره کمی دارند تقویت کنیم،بهتراست آزمون های هوشی رااجرا کنیم.بعدازدانستن نمره ی هوش کلی وجزئی واطمینان ازعادی بودن هوش کودک،باید اشتباهات دیکته های متعدددانش آموزراازروی دفتردیکته وی یادداشت کنیم.به عنوان مثال اگردانش آموزیاکودک تابه حال10دیکته نوشته است،بایدتمامی اشتباه هایی راکه درآن دیکته ها مرتکب شده است،یادداشت کنیم وعلت یاعلل آن اشتباه هارادریابیم.درادامه به معرفی انواع اختلالات دیکته نویسی ودرمان آن ها می پردازیم.

غلط های رایج دیکته وریشه های آن

انواع اختلالات دیکته نویسی

• اختلال دیکته نویسی به دلیل بی دقتی

بخشی ازاختلالات دیکته نویسی ناشی ازبی دقتی است که به علت عدم تمرکز وتوجه به صداها وشکل حروف هنگام نوشتن است.حدود12درصد از اختلالات دثیکته نویسی ناشی از بی دقتی است.

راهکارهای مناسب برای رفع اختلال ناشی از بی دقتی

برای درمان این مشکل باید تمرین هایی تدارک دید که درحیطه ی ادراک های متعدد دیداری قراردارند.

1-دوتصویرمشابه که اختلافات جزئی باهم دارنددراختیارکودک گذاشته تا اختلافات راپیدا کند.

2-کلمه ای روی کارتی نوشته به طوری که یکی ازحروف یادندانه های آن جاافتاده باشدویاکلمه ی موردنظر نقطه ودندانه اضافه داشته باشد،تاکودک آن را اصلاح کند.

3-برای تصحیح دیکته ی دانش آموزان دیگرازاو کمک بگیرید.

4-تصاویری مشابه شکل رسم می کنیم وازکودک می خواهیم دور یکی ازشکل هایی که ما مشخص می کنیم دایره ای رسم کندمثلادرشکل زیر ابتدادور گلدان هادایره بکشد.

5-کارت های مقوایی به ابعاد7×10تهیه می کنیم،درستون سمت راست یک کلمه می نویسیم.کودک باید همان کلمه راازبین کلماتی که درسمت چپ نوشته ایم پیدا کند.

6-برای تقویت ادراک شکل اززمینه،شکل هایی مانندزیرطراحی می کنیم ازکودک می خواهیم درشکل بالادورمثلث هاودرشکل پایین دور مربع ها را بارسم دایره مشخص کند.

7-نقاشی هایاطرح هایی تدارک می بینیم وازکودک می خواهیم تصویر موردنظرراپیدا کند.

8-برای تقویت اکمال دیداری شکل های مختلف هندسی راکه بخشی از آن ترسیم شده دراختیارکودک قرارمی دهیم تا آن راتکمیل کند.

9-برای تقویت هماهنگی دیداری حرکتی ازکودک می خواهیم تصاویرهندسی وسایراشکال نقطه چین راکامل کند.

• اختلال دیکته نویسی به دلیل نقص حافظه شنیداری

گروهی ازاختلالات دیکته نویسی به دلیل نقص درحافظه ی شنیداری است که به علت عدم دقت درخوب گوش دادن وعجله درهنگام نوشتن است.حدود2درصدازاختلالات دیکته نویسی مربوط به نقص درحافظه شنیداری است که بیشترین فراوانی رادارد.(به عنوان مثال؛جاانداختن کلمه درجمله)

راهکارهای مناسب برای رفع اختلال ناشی ازنقص درحافظه ی شنیداری

1-تکرارجمله ای که دردیکته به کاربرده شده،برای کل کلاس وجلب توجه همه.

2-دانش آموز یاکودکی که دچاراین مشکل است نزدیک معلم بنشیند.

3-ازچنین کودکی بخواهیم جمله رابرای بقیه بخواند.

• اختلال دیکته نویسی به دلیل نقص حساسیت شنیداری

حدود6درصدازاختلالات دیکته نویسی مربوط به اختلال درحساسیت شنیداری است که به دلیل عدم حساسیت درشنیدن صداهااست،یعنی گوش کودک به صداها حساس نیست.(مثال؛پمبه به جای پنبه)

راهکارهای مناسب برای رفع اختلال درحساسیت(دقت)شنیداری

1-درمانگریامربی می تواندچندوسیله ی صداسازبسازدتاکودک ازآن ها استفاده کندوباانواع صداها آشناشود.

2-استفاده ازنوارکاست وشنیدن انواع صداهاوتشخیص نوع صدا

3-ریختن انواع اشیاء(برنج،لوبیا،سنگ)درقوطی مجزاوبه صدادرآوردن آن هاوتشخیص نوع شی داخل قوطی

4-پایین آوردن تن صداتوسط معلم به طوری که به سختی تشخیص داده شود.

• اختلال دیکته نویسی به دلیل نارسا نویسی

این گروه ازاختلالات مربوط به دیکته نویسی 9درصدازاختلالات دیکته نویسی رابه خوداختصاص می دهدو به علت های مختلف ایجادمی شود ازجمله:

1. دردست گرفتن مدادبه صورت نامناسب
2. حالت قرارگرفتن نامناسب کاغذنسبت به بدن
3. مناسب نبودن جهت کاغذ
4. ضعف عضلات وکوچک بودن انگشتان دست(بیش ازحدشل ویاسفت  گرفتن قلم،دوربودن انگشت ازسرمداد)

مثال؛رستم وسهراب نیستند

راهکارهای مناسب برای رفع اختلال نارسا نویسی

1-ترسیم خطوط به صورت دلخواه توسط کودک به وسیله ی روان نویس،گچ

2-به طرزنشستن کودک درهنگام نوشتن تکالیف ازنظر ارتفاع وموقعیت توجه کنیدودرصورت نیاز آن رااصلاح کنید.اوباید بتواند روی صندلی راحت بنشیند،ارتفاع میزباصندلی وقدکودک متناسب باشد،به گونه ای که بتواندبه راحتی وآزادانه هردوساعد خودراروی میز قراردهد.

3-کاغذیادفتری که درآن می نویسدتقریباراست باشد،به این معنا که لبه ی کاغذبالبه ی پایین میزتحریر،زاویه ی حدودا15درجه داشته باشد.

4-نحوه ی دردست گرفتن مدادصحیح باشد،مدادبایدبین انگشت شست واشاره قرار گرفته وازبالای قسمت تراشیده شده گرفته شود.

5-استفاده ازمدادباقطر مناسب باتوجه به وضعیت انگشتان کودک وتمرین هایی مثل بازی با خمیربازی،مچاله کردن وقیچی کردن کاغذهای باطله،بستن دکمه وزیپ وقفل و کلیدبرای تقویت عضلات

• اختلال دیکته نویسی به دلیل مسائل آموزشی

گروهی ازاختلالات دیکته نویسی به علت آموزش نادرست به ویژه تدریس(باربط)واستثنامی شود.این دسته8درصدازاختلالات دیکته نویسی راتشکیل می دهد.(مثال؛شوده ام به جای "شده ام"،خوروس به جای"خروس"،خراک به جای"خوراک")

راهکارهای مناسب برای رفع اختلال ناشی ازمواردآموزشی

1-برای تدریس(اِ ربط)بازبان ساده چندمثال می زنیم وبه کودک می گوییم که بعدازشنیدن این کلمات منتظرشنیدن کلمه ی دیگری هستی یانه؟اگرمنتظر شنیدن کلمه ی دیگری باشداز(اِ ربط)واگرمنتظرشنیدن کلمه ی دیگری نباشد از( ه )استفاده می کنیم.

2- کلماتی که دارای(اُ استثنا)هستند برروی یک مقوانوشته شودو برای تقویت حافظه ی بصری درجلوی دید نصب شود.

• اختلال دیکته نویسی به دلیل نقص حافظه توالی دیداری

اختلالات دیکته نویسی که ازاختلال حافظه توالی دیداری ناشی می شوند7درصد ازاختلالات دیکته نویسی راتشکیل می دهندوبه علت عدم توانایی یادآوری کلمات به همان ترتیبیست که بوده است.(مثال؛"دادر"به جای "دارد"،"آزرو"به جای "آرزو")

راهکارهای مناسب برای رفع اختلال ناشی ازنقص حافظه توالی دیداری

1-دانش آموز یاکودکی که مشکل دارد نام دیگردانش آموزان رابه ترتیب صف بگوید.

2-انجام چندحرکت ورزشی توسط معلم یادرمانگر وانجام دوباره ی آن به ترتیب توسط کودک

3-چندحرف روی یک کاغذبنویسیم وسپس یک فرصت کوتاه برای دیدن به او می دهیم.کودک به خاطر می آوردکه ازراست به چپ چه حروفی رادیده است.

4-به جای حروف درتمرین بالاازکلمه استفاده کنید.

• اختلال دیکته نویسی به دلیل نقص حافظه دیداری

7درصداختلالات دیکته نویسی مربوط به اختلال حافظه ی دیداری است.به این دلیل ایجادشده است که کودک قادربه به خاطرآوردن تصویرکلمه نیست.(مثال؛"امو"به جای "عمو"،"سابون" به جای "صابون")

راهکارمناسب برای رفع اختلال ناشی ازنقص حافظه دیداری

1-انجام بازی چه کسی یا چه چیزی درکلاس جابه جا شده است.

2-ابتدادوتصویرساده به کودک نشان داده وبعدازمخفی کردن تصویرازاومی خواهیم که تصاویررابه یادآورد.درمراحل بعدی با افزایش تعداد تصاویرتمرین راپیچیده تر می کنیم.

​