داروها در کلینیک کاردرمانی، کلونیدین

کلونیدین در حقیقت دارویی ضد هایپرتانسیون محسوب میشود و برای کاهش فشار خون است اما میتواند در کاهش علائم بیش فعالی موثر واقع شود.

کلونیدین  چیست؟

کلونیدین (Clonidine) دارویی است با  فرم های چسب و قرص خوراکی که در ادامه با کاربردهای متفاوت آن آشنا خواهیم شد.

سازمان غذا و دارو (FDA) استفاده داروی کلونیدین را برای درمان فشار خون بالا و بیش فعالی (ADHD)  تائید کرده است، اما پزشکان آن را برای سایر موارد مانند ترک اعتیاد نیز تجویز می کنند.

کلونیدین با شل کردن رگ ها به فشار خون کمک می کند اما محققان در مورد مکانیسم دقیق درمان آن مطمئن نیستند.

پزشکان کلونیدین را در دسته داروهای غیرمحرک طبقه بندی می کنند.

استفاده از کلونیدین برای درمان بیش فعالی در ردیف دوم قرار می گیرد؛ در واقع استفاده از کلونیدین برای کمک به درمان علائم ADHD در افرادی که قادر به استفاده از داروهای محرک نبوده یا به آنها پاسخ خوبی نمی دهند، توصیه می شود.

همچنین افرادی که علائم شدید ADHD را تجربه می کنند باید از کلونیدین در کنار سایر داروهای محرک استفاده کنند.

نحوه عملکرد کلونیدین چگونه است؟

کلونیدین باعث تحریک گیرنده های مغز (آلفا آدرنرژیک)  شده و باعث کاهش ضربان قلب، شل شدن رگ ها و در نهایت کاهش فشار خون خواهد شد.

کلونیدین در افراد مبتلا به ADHD بخشی از مغز را کنترل کرده و باعث کنترل توجه و رفتار تکانشی می شود. البته مکانیسم دقیق آن مشخص نیست.

یک بررسی در سال 2016 نشان داد که گیرنده های آلفا آدرنرژیک آلفا 2 در بخشی از مغز به عنوان قشر پیش ‌پیشانی به رفتارهای عدم توجه، بیش فعالی و رفتارهای تکانشی کمک می کنند. به این ترتیب درگیر شدن این گیرنده ها با دارویی از جمله کلونیدین باعث کاهش علائم مربوط به این رفتارها می شود.

چه افرادی می توانند کلونیدین مصرف کنند؟

1.افرادی با فشار خون بالا

2.اختلال بیش فعالی در اطفال

3.سندروم محرومیت از اپیوئیدها:

مجموعه‌ای از علائم ناشی از قطع یا کاهش دوز انواع داروها و مواد تفریحی (مخدر) است. هرچه دوز و مدت استفاده افزایش یابد، خطر سندرم ترک بیشتر خواهد بود.

4.سندروم Tourette

5.ترک اعتیاد

 

 

سازمان غذا و دارو (FDA) استفاده بلندمدت از کلونیدین را برای درمان ADHD در کودکان بالای 6 سال و بزرگسالان تائید کرده است.

معمولا پزشکان از این دارو برای افراد زیر 6 سال استفاده نمی کنند. زیرا اطلاعات کمی در مورد اثربخشی این دارو برای کودکان وجود دارد.

با این وجود گزینه های درمانی توانبخشی به کودکان مبتلا به ADHD در تمام سنین کمک می کنند. 

 

 

 

نحوه مصرف کلونیدین:

افراد مبتلا به AHDH می توانند از کلونیدین به صورت خوراکی یا پچ پوستی استفاده کنند.

کلونیدین خوراکی به دو صورت آنی رهش و آهسته رهش عرضه می شوند. معمولا پزشکان استفاده از گزینه های آهسته رهش که به آرامی در بدن تجزیه می شوند را توصیه می کنند.

نحوه مصرف کلونیدین به دوز مصرفی تجویزی بستگی داشته و معمولا دو مرتبه در روز است.

گزینه دیگر دریافت کلونیدین استفاده از پچ پوستی است.

نحوه مصرف پچ پوستی کلونیدین از طریق استفاده آن در بازوی فرد مبتلاست. بدین ترتیب بیمار دارو را به آرامی در طول روز و از طریق پوست دریافت کنند.

ماندگاری این پچ ها بسیار بیشتر از قرص ها بوده و ممکن است به تعویض هفتگی آنها نیاز باشد.

عوارض جانبی کلونیدین:

عوارض شایع (بیشتر از ده درصد):

سیستم اعصاب مرکزی: خواب آلودگی، سردرد، خستگی، سرگیجه

پوستی: راش پوستی گذرا (موضعی، دارای خارش و قرمزی)، درماتیت تماسی

گوارشی: خشکی دهان، درد ناحیه فوقانی شکم

عوارض نسبتا شایع (بین یک تا ده درصد):

قلبی عروقی: برادی کاردی، ادم، رنگ پریدگی موضعی، تپش قلب، تاکی کاردی، بلوک دهلیزی بطنی، آریتمی قلبی، نارسایی قلبی، حوادث عروق مغزی، درد قفسه سینه، الکتروکاردیوگرام غیرطبیعی، گرگرفتگی، افت فشارخون وضعیتی، طولانی شدنQT در الکتروکاردیوگرام، پدیده رینود، سنکوپ

سیستم اعصاب مرکزی:  سدیشن، تحریک پذیری، کابوس شبانه، بی خوابی، اختلال عاطفی، لتارژی، عصبانیت، افسردگی، ضربان دار شدن، سندرم قطع، رفتار تهاجمی، آژیتاسیون، اضطراب، تغییرات رفتاری، دلیریوم (روان آشفتگی)، هذیان، توهم دیداری و شنیداری، کسالت، کرختی موضعی، خواب رفتگی اندام، درد پاروتید، بی قراری، خواب واضح و به خاطر آوردنی

پوستی: وزیکول موضعی، حساسیت آلرژیک تماسی، هایپرپیگمانته شدن، احساس سوزش پوست، کنده شدن پوست، ضایعات ماکولار، پاپول، ریزش مو، هیپوپیگمانته شدن، رنگ پریدگی، راش پوستی، کهیر

غدد درون ریز و متابولیسم:  ژینکوماستی، افزایش وزن، کاهش میل جنسی، افزایش قندخون (گذرا)، عطش

گوارشی: یبوست، عفونت گوارشی ویروسی، بی اشتهایی، درد شکمی، اسهال، انسداد کاذب گوارشی، تهوع، التهاب غده پاروتید، التهاب گلو، استفراغ

ادراری- تناسلی: بی اختیاری ادرار، اختلالات جنسی، اختلال نعوظ، شب ادراری، پولاکیوریا (تکرر ادرار کودکان)، احتباس ادرار

هماتولوژی و انکولوژی: ترومبوسیتوپنی

کبدی: اختلال عملکرد کبدی (اختلالات گذرای خفیف)، هپاتیت

ازدیاد حساسیت: آنژیوادم

عصبی،عضلانی و اسکلتی: ضعف، لرزش، درد مفاصل، درد عضلات، گرفتگی پا، افزایش کراتین فسفوکیناز (گذرا؛ خوراکی)، درد دست و پا

دوز مصرفی

دوز مصرف کلونیدین به نام تجاری و توصیه پزشک وابسته است. بنابراین لازم است که افراد همیشه از دستورالعمل های پزشک خود پیروی کنند.

نام تجاری Kapvay مصرف کلونیدین را با استفاده از یک قرص 0.1 میلی گرمی پیش از خواب توصیه می کند.
پس از یک هفته استفاده می توان این دوز را به میزان 0.1 گرم افزایش داده و تا زمان دریافت پاسخ مطلوب این روند را ادامه داد. این روش به پزشک در تعیین حداقل دوز موثر کمک کرده و از بروز عوارض جانبی دارو جلوگیری می کند.

پزشک پس از یافتن حداقل دوز موثر، دوز مصرفی را به دو دوز صبح و شب تقسیم می کند.

همچنین برای پیشگیری از بروز خستگی در طول روز، دوز پیش از خواب باید برابر یا بیش از دوز صبح باشد. دلیل این امر بروز خواب آلودگی با مصرف کلونیدین است. بنابراین افرادی که روزانه 0.3 میلی گرم کلونیدین مصرف می کنند می توانند 0.1 میلی گرم آن را در هنگام صبح و 0.2 میلی گرم را پیش از خواب میل کنند.

زمان اثربخشی دارو

با توجه به اینکه کلونیدین یک داروی غیرمحرک است، اثربخشی آن در افراد مبتلا به ADHD نسبت به محرک ها بیشتر بطول می انجامد. ممکن است بیشترین اثربخشی آن به ویژه در صورتی که تعیین دوز صحیح بیش از یک هفته زمان ببرد، چندین هفته طول بکشد.

با این وجود با رسیدن اثربخشی به میزان حداکثر، افراد هر روز با مصرف کلونیدین نتایج را مشاهده می کنند.
 

تفاوت فواید کلونیدین با داروهای مشابه آن در چیست؟

کلونیدین درمان اصلی ADHD نیست. پزشکان در صورت موثر نبودن داروهای محرک یا خطر بروز واکنش و عوارض نامطلوب، استفاده از کلونیدین را توصیه می کنند.

استفاده از پچ پوستی (چسب) و قرص خوراکی کلونیدین برای ADHD در درمان علائم بیش فعالی و رفتار تکانشی موثر است. 

اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHD) یک بیماری رشد عصبی تاثیرگذار بر رفتار افراد است. این بیماری سبب بیش فعالی و رفتارهای تکانشی در کودکان و بزرگسالان خواهد شد.

پزشک برای کمک به مدیریت علائم ADHD از روانکاوی، جلسات مشاوره و تجویز دارو استفاده می کند.

داروهای استاندارد برای ADHD شامل داروهای محرک و غیرمحرک است.

پزشک معمولا روند درمان بیش فعالی را با مصرف داروهای محرک شروع کرده و در صورت بروز عوارض جانبی مصرف داروهای غیرمحرک را تجویز می کند. 
پزشکان در افراد با علائم شدید، از ترکیب این داروها برای درمان بیماری استفاده می کنند.

کلونیدین دارویی با فرم های پچ پوستی و قرص خوراکی است که برای کمک به درمان بیش فعالی (ADHD) توصیه می شود.

در واقع کلونیدین یک داروی غیرمحرک برای ADHD است که برای کاهش فشار خون نیز تجویز می شود.

محققان هنوز در مورد نحوه اثربخشی کلونیدین به کنترل علائم ADHD مطمئن نیستند.

در این مقاله به بررسی قرص خوراکی و پچ پوستی (چسب) کلونیدین برای درمان بیش فعالی پرداخته، فواید، عوارض، نحوه و دوز مصرف دارو را توضیح هایی داده شده است.

 

یک مقاله در سال 2020 نشان داد که داروهای غیرمحرک از جمله کلونیدین به عنوان یک درمان مکمل با داروهای محرک برای کودکان و نوجوانان موثر و قابل تحمل است.

یک بررسی در سال 2016 نیز نشان داد که کلونیدین با داروهای محرک هم افزایی داشته و اثربخشی آنها را افزایش می دهد.

همچنین کلونیدین گزینه مناسبی برای بعضی از افرادی است که به داروهای محرک واکنش خوبی نشان نمی دهند. کلونیدین اثرات مشابه محرک ها بر روی بدن نداشته و عوارض جانبی مشابه آن ایجاد نمی کند. بنابراین تحمل آن برای افراد ساده تر خواهد بود.

 

 

میباسیت به یاد داشته باشیم عوارض جانبی احتمالی مصرف کلونیدین شامل موارد زیر هستند:

سرگیجه 
خشکی دهان
فشار خون پایین
ضربان قلب آهسته
مشکلات قلبی 
یبوست
خواب آلودگی
واکنش های آلرژیک
 

عوارض جانبی کلونیدین در افراد حساس به دارو یا با مصرف دوز بالاتر بیشتر است.

تداخل با غذا:
ذکر نشده است.

هشدارهایی در ارتباط با کلونیدین

1- به منظور جلوگيري از بروز بحران زيادي فشار خون، مصرف اين دارو بايد به تدريج قطع شود.

2- اين دارو در موارد زير بايد با احتياط فراوان مصرف شود: سندرم رينود يا ساير بيماري‌هاي انسدادي عروق محيطي، سابقه افسردگي و پورفيري( در اين مورد عدم مصرف دارو ترجيح داده مي‌شود).

3- در صورت وجود عيب كار كليه، كاهش مقدار مصرف دارو ممكن است ضروري باشد.

4- اگر براي جراحي نياز به قطع درمان باشد، توصيه مي‌شود كه اخرين مقدار حداكثر 6-4 ساعت قبل از جراحي از داروهاي تزريقي پايين‌آورنده فشار خون استفاده شود.

5- اندازه‌گيري فشار خون در فواصل منظم در طول درمان با اين دارو ضروري است.

توصیه های دارویی کلونیدین 

1- مصرف اين دارو حتي در صورت احساس بهبودي بايد ادامه يابد.

2- اين دارو، افزايش فشار خون را درمان نمي‌كند، بلكه آن را كنترل مي‌نمايد. از اين رو مصرف دارو ممكن است تا آخر عمر ضروري باشد.

3- مراجعه به پزشك، مشکلات قبل از قطع مصرف دارو ضروري است، زيرا ممكن است كاهش تدريجي مقدار مصرف براي جلوگيري از بروز زيادي واجهشی فشار خون لازم باشد.

4- به علت احتمال بروز خواب‌آلودگي، از رانندگي و كار كردن با وسايلي كه نياز به هوشياري دارد، بايد خودداري شود.

5- از مصرف ساير داروها، به خصوص داروهاي مقلد سمپاتيك كه نياز به نسخه ندارند، وداروهاي مضعف cns بايد خودداري شود.

6- توصيه مي‌شود به منظور اطمينان از كنترل فشار خون در طول شب وكاهش حالت خواب‌آلودگي در روز، آخرين مقدار مصرف روزانه دارو هنگام خواب مصرف شود.

7- در صورت فراموش شدن يك نوبت مصرف دارو، به محض به ياد آوردن، آن نوبت بايد مصرف شود. اگر بيش از 2 نوبت مصرف دارو فراموش شد،به دليل احتمال بروز واكنش شديد، حتماً با پزشك مشورت گردد.

با توجه به اینکه مصرف کلونیدین باعث کاهش فشار خون می شود، افراد به کنترل فشار خون نیاز خواهند داشت.

توقف ناگهانی مصرف کلونیدین توصیه نمی شود.

افراد برای توقف مصرف آن باید با پزشک مشورت کرده و به منظور پیشگیری از بروز علائم ترک، مصرف آن را به تدریج کاهش دهند.

نکات اصلی که باید درمورد کلونیدین بدانیم:

با اینکه کلونیدین دارویی برای کاهش فشار خون است اما می تواند در درمان علائم بیش فعالی مفید باشد.

پزشکان کلونیدین را به عنوان داروی غیرمحرک برای ADHD طبقه بندی می کنند. پزشک می تواند کلونیدین را به عنوان جایگزین داروهای محرک یا استفاده هر دو باهم را توصیه کند.

محققان هنوز در مورد نحوه عملکرد کلونیدین برای درمان ADHD مطمئن نیستند اما ممکن است تاثیر آن در بخشی از مغز که بر روی کم توجهی، بیش فعالی و رفتار تکانشی متمرکز است، دلیل این امر باشد.

افراد می توانند برای تعیین داروی مناسب و دوز مصرفی آن برای درمان علائم ADHD با پزشک خود صحبت کنند.

کاردرمانگر نسترن عبدالوند