سرطان پستان

سرطان پستان

سرطان پستان یکى از شایعترین سرطانهایى است که خانمها را گرفتار مى‌سازد. در بریتانیا هر ساله حدود 32500 خانم به این سرطان دچار مى‌شوند. سرطان پستان در آقایان نیز ممکن است دیده شود اما شیوع آن بسیار کمتر مى‌باشد بطورى که از هر 100 مورد سرطان پستان، فقط یک مورد آن مربوط به آقایان مى‌باشد.

خطر ابتلاء به سرطان پستان با افزایش سن بیشتر مى‌شود بطوریکه با اضافه شدن هر 10 سال به عمر یک خانم، احتمال ابتلاى او به سرطان پستان دوبرابر مى‌شود. این بیمارى در خانمهاى بالاى 50 سال بیشتر شایع مى‌باشد.

فقط تعداد اندکى از خانمها در سنین زیر 30 سال به سرطان پستان دچار مى‌شوند. تعداد موارد جدید سرطان پستان در طى سالهاى اخیر در کشورهاى اروپایى و آمریکایى اندکى افزایش یافته است. با این حال در طى همین سالها از میزان مرگ و میر به علت این
سرطان کاسته شده است و فقط حدود 20 درصد موارد آن کشنده هستند. این کاهش میزان مرگ و میر بعلت پیدایش درمانهاى جدید و افزایش استفاده از ماموگرافى براى تشخیص زودرس توده‌هاى پستانى ایجاد شده است. در بریتانیا از خانمهایى که در سنین 50 تا 64 سال هستند، هر 3 سال یکبار بطور رایگان ماموگرافى انجام مى‌شود.

تومور (غده) ممکن است ابتدا در لُبول‌هاى پستان (قسمتهایى از پستان که تولید شیر مى‌کنند) ایجاد شود. تومورى که از مجارى شیرى پستان منشاء مى‌گیرد ممکن است منجر به بیمارى پاژِه (Paget) پستان گردد. تومورها ممکن است قبل از اینکه کشف شوند به سایر قسمتهاى بدن (مثل ریه و کبد) انتشار پیدا کنند .

علل بروز سرطان پستان

علت زمینه‌اى ایجاد سرطان پستان در اکثر موارد ناشناخته مى‌باشد. با این حال بعضى از عوامل خطرزا در این موارد شناسایى شده‌اند که در بسیارى از آنها از هورمون جنسى زنانه استروژن به عنوان یک عامل مهم در ایجاد این بیمارى نام برده شده است. خانمهایى که اولین پریود (قاعدگى) خود را قبل از سن 11
سالگى تجربه کرده‌اند و یا خانمهایى که دیرتر از معمول یائسه مى‌شوند احتمال بیشترى دارد که دچار سرطان پستان شوند که احتمالا به این علت است که بیشتر در معرض مقادیر زیاد هورمون استروژن قرار گرفته‌اند. تعداد چرخه‌هاى قاعدگى قبل از بروز اولین حاملگى نیز بر روى خطر ابتلا به سرطان پستان مؤثر مى‌باشد. خانمهایى که هیچگاه بچه‌دار نشده‌اند نسبت به خانمهایى که اولین فرزند خود را قبل از سن 20 سالگى حامله شده‌اند، دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به سرطان پستان را دارند. به نظر مى‌رسد که شیر دادن به نوزاد نیز یکى از عوامل حفاظتى در مقابل سرطان پستان باشد.

چاقى خانمها باعث افزایش اندکى در خطر ابتلا به سرطان پستان مى‌شود زیرا چربى اضافى بدن باعث افزایش میزان هورمون استروژن خواهد شد.

استروژنهاى مصنوعى که در بعضى از داروها وجود دارد ممکن است در مستعد کردن خانمها به ابتلا به سرطان پستان مؤثر باشد. بسیارى از غده‌هاى سرطانى به هورمون استروژن حساس هستند و همین که این غده‌ها تشکیل شدند، هورمون استروژن باعث رشد آنها خواهد شد. قرص‌هاى ترکیبى ضد باردارى، کمى باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان در خانمهایى که این قرصها را مصرف مى‌کنند مى‌شود، گرچه این خطر فقط در هنگام مصرف این قرصها وجود دارد و وقتى که مصرف آنها متوقف مى‌شود، این خطر نیز کاهش پیدا مى‌کند. هورمون درمانى در خانمهاى یائسه نیز باعث افزایش خطر ابتلاء به سرطان پستان مى‌شود، اما این خطر وقتى قابل توجه مى‌باشد که درمان 10 سال طول بکشد.
از هر 20 مورد سرطان پستان، یک مورد آن به علت اختلال ژنها مى‌باشد که چندین نوع از این ژنهاى مسئول بروز سرطان پستان تاکنون شناسایى شده است. سرطانهاى پستانى که به علت ژنتیکى(ارثى) ایجاد مى‌شوند بیشتر در سنین بین 30 تا 40 سال دیده مى‌شوند و ممکن است آقایان را نیز مبتلا کنند. اگر شما داراى خویشاوندى هستید که قبل از سن 40 سالگى به سرطان پستان دچار شده است، ممکن است شما هم داراى یک ژن غیر طبیعى باشید. با انجام آزمایشهاى ژنتیکى مى‌توان چنین ژنهایى را در افراد شناسایى نمود. اگر یکى از خویشاوندان نزدیک شما بعد از سن 40 سالگى دچار این بیمارى شده است، احتمال این خطر براى شما فقط کمى بیشتر از دیگران مى‌باشد. در اغلب سرطانهاى پستان، هیچگونه سابقه وجود این سرطان در خانواده وجود ندارد.

وجود توده‌هاى غیر سرطانى باعث افزایش خطر سرطان پستان نخواهند شد.

علایم سرطان پستان

معمولاً در مراحل اولیه سرطان پستان هیچگونه علایم و مشکلات خاصى دیده نمى‌شود. در صورت وجود علایم، معمولاً فقط یک پستان گرفتار مى‌شود و این علایم عبارتند از :

وجود توده‌اى در پستان که معمولاً بدون درد بوده و محل آن ممکن است در عمق پستان و یا درست در زیر پوست احساس شود.

فرورفتگى و یا حالت چاله‌چوله بر روى پوست محلى که در زیر آن غده قرار دارد و یا اینکه متورم شدن پوست که به آن ظاهر پوست پرتقالى مى‌دهد.

فرورفتن نوک پستان به داخل.

ترشح خون آلود از نوک پستان.
در بیمارى پاژِه (Paget) تنها علامت، ممکن است خشکى و پوسته پوسته شدن نوک پستان باشد. گرچه این علائم اغلب به علل بیماریهاى غیرسرطانى نیز ایجاد مى‌شوند، اما شما باید با مشاهده هر گونه تغییرى در پستانهایتان با پزشک مشورت نمایید. اگر سرطان پستان درمان نشود مى‌تواند به غدد لنفاوى زیر بغل و سپس به سایر اعضاى بدن مثل ریه‌ها، کبد و یا استخوانها سرایت کند و باعث بروز مشکلات بیشترى شود.

نحوه تشخیص سرطان پستان
شما باید پستانهاى خود را بطور منظم معاینه نمایید و بدنبال توده یا هرگونه تغییرى در آنها باشید. با استفاده از روش ماموگرافى مى‌توان هرگونه غده‌اى را در پستان قبل از اینکه باعث ایجاد علامتى شود، تشخیص داد. گرچه روش ماموگرافى یک روش قابل اطمینان است اما در هر موردى نمى‌توان از آن استفاده نمود و بنابراین اهمیت زیادى دارد که شما به معاینه پستانهایتان بطور منظم و حتى بعد از اینکه در ماموگرافى هیچ چیزى مشاهده نشد، ادامه دهید.
اگر شما به علت پیدا کردن توده‌اى در پستان و یا سایر ناهنجاریهاى پستان به پزشک مراجعه کردید، پزشک اقدام به معاینه پستان خواهد نمود و غدد لنفاوى زیر بغل شما را نیز معاینه خواهد کرد تا ببیند که آیا هیچگونه علامتى از درگیرى آنها نیز وجود دارد یا خیر. اگر پزشک توده‌اى را در پستان کشف نمود و یا اینکه متوجه شواهدى از وجود سرطان پستان در شما شد ممکن است اقدام به انجام ماموگرافى و یا سونوگرافى نماید. او ممکن است با استفاده از یک سوزن باریک اقدام به نمونه‌بردارى از سلولهاى توده پستانى نماید تا
با بررسى آنها مشخص گردد که آیا این سلولها سرطانى هستند یا خیر.

اگر تشخیص سرطان پستان تأیید شد، آزمایشهاى دیگرى انجام مى‌شود تا مشخص شود که آیا غده سرطانى به هورمون استروژن حساس است یا خیر و آیا سرطان به قسمتهاى دیگر بدن نیز گسترش یافته است یا خیر. در بعضى از آزمایشهاى خونى، عملکرد کبد اندازه‌گیرى مى‌شود و مشخص مى‌کند که آیا سرطان به کبد نیز گسترش یافته است یا خیر. رادیوگرافى از قفسه سینه مى‌تواند گرفتارى ریه‌ها را نیز مشخص نماید.
براى اینکه مشخص شود که آیا سرطان به استخوانها گسترش پیدا کرده‌اند یا خیر، اقدام به انجام اِسکن استخوان مى‌شود.

درمان سرطان پستان

وسعت رشد غده سرطانى در داخل پستان و اینکه آیا به سایر قسمتهاى بدن نیز سرایت کرده است یا خیر و اینکه آیا به هورمون استروژن حساس مى‌باشد یا نه، نکات مهمى هستند که در هنگام تصمیم‌گیرى براى انتخاب بهترین راه درمان مورد توجه قرار مى‌گیرند. بعد از اینکه آزمایشها و بررسى‌ها بطور کامل انجام گرفت، پزشک در مورد انتخاب درمان با شما مشورت خواهد نمود. درمان سرطان پستان ممکن است شامل عمل جراحى، رادیوتراپى، شیمى درمانى، هورمون درمانى، و یا ترکیبى از آنها باشد.

عمل جراحى: معمولا جراحى اولین مرحله از درمان سرطان پستان را تشکیل مى‌دهد. انواع مختلفى از عملهاى جراحى براى درمان سرطان پستان ابداع شده است .

اگر غده سرطانى کوچک باشد ممکن است جراح اقدام به لامپِکتومى  (Lumpectomy)نماید یعنى فقط غده و قسمت کمى از بافت اطراف آن را خارج نماید. اگر غده بزرگتر باشد، جراح اقدام به کوادرانتِکتومى (Quadrantectomy) مى‌کند یعنى حدود یک چهارم بافت پستان را بیرون مى‌آورد .

در بعضى موارد، تمام بافت پستان با استفاده از یک روش جراحى بنام ماستکتومى (Mastectomy)برداشته مى‌شود.بعضى از خانمها روش ماستکتومى را انتخاب مى‌کنند زیرا آنها مى‌خواهند مطمئن شوند که تمام غده برداشته شده است. با این حال، تحقیقات پزشکى نشان مى‌دهد که
این روش جراحى براى غده‌هاى کوچک و منفرد، لزومى ندارد .



در حین عمل جراحى، تعدادى از غدد لنفاوى زیر بغل همان سمت برداشته مى‌شود و به آزمایشگاه پاتولوژى فرستاده مى‌شود تا مشخص شود که سلولهاى سرطانى به آنها نیز سرایت کرده‌اند یا خیر. اگر مشخص شد که این غدد لنفاوى فاقد سلولهاى سرطانى هستند، احتمال خیلى کمى وجود دارد که سرطان به سایر قسمتهاى بدن گسترش یافته باشد.

عمل جراحى باعث تغییر ظاهر پستان شما خواهد شد. اگر بعد از جراحى یکى از پستانها بنظر کوچک بیاید، شما مى‌توانید پستان دیگرتان را نیز با عمل جراحى به همان اندازه کوچک نمایید. بعد از عمل جراحى ماستکتومى (برداشتن تمام پستان) بعضى از خانمها از جراح مى‌خواهند که یک پستان جدید براى آنها بازسازى کند. این عمل را مى‌توان در همان زمانى که عمل جراحی
براى برداشتن پستان انجام مى‌شود اقدام نمود و یا اینکه آن را به زمان دیگرى موکول کرد.

رادیوتراپى: تقریباً براى تمام خانمهایى که اقدام به عمل جراحى لامپکتومى مى‌کنند، صرف نظر از اندازه غده آنها، رادیوتراپى نیز انجام مى‌شود. همچنین بعد از عمل جراحى ماستکتومى، در صورتى که اندازه غده بزرگ باشد و یا اینکه سرطان به غدد لنفاوى زیر بغل نیز گسترش یافته باشد، اقدام به رادیوتراپى مى‌شود. رادیوتراپى معمولاً یک ماه بعد از عمل جراحى انجام مى‌شود و به مدت شش هفته و در هر هفته نیز پنج روز رادیوگرافى انجام مى‌شود. هدف از رادیوتراپى، از بین بردن هرگونه سلول سرطانى است که ممکن است بعد از جراحى در بدن باقى مانده باشد.

درمانهاى دارویى: تومورهایى که به هورمون استروژن حساس هستند معمولاً به داروهایى که جلوى عمل استروژن را مى‌گیرند بخوبى پاسخ مى‌دهند در حالیکه شیمى درمانى هم بر تومورهاى حساس به استروژن و هم تومورهاى غیر حساس به استروژن مؤثر مى‌باشد.
قرص تاموکسیفن جلوى اثر هورمون استروژن را مى‌گیرد به طوریکه باعث کوچکتر شدن تومور مى‌شود و یا اینکه جلوى رشد سریع آن را مى‌گیرد. از قرصهاى تاموکسیفن معمولاً به مدت حداقل 5 سال استفاده مى‌شود. از این دارو همچنین براى پیشگیرى از بروز سرطان پستان در خانمهایى که در خطر زیاد ابتلا به آن هستند نیز استفاده مى‌شود.

در شیمى درمانى از چند دارویى که باعث از بین رفتن سلولهاى سرطانى مى‌شود استفاده مى‌کنند. شیمى درمانى معمولاً در فواصل 3 تا 4 هفته و در طى یک دوره 4 تا 6 ماهه تجویز مى‌شود. در اکثر موارد، از شیمى درمانى بعلاوه جراحى استفاده مى‌شود. داروهایى که در شیمى درمانى استفاده مى‌شوند به غیر از سلولهاى سرطانى، بعضى از سلولهاى طبیعى بدن مثل سلولهایى که در مخاط پوششى دهان قرار دارند را نیز از
بین مى‌برند. زخم‌هاى دهان و ریزش مو از عوارض جانبى شایع داروهاى شیمى درمانى هستند.

آینده بیماران مبتلا به سرطان پستان

اگر سرطان پستان قبل از اینکه به سایر قسمت‌هاى بدن گسترش پیدا کند تشخیص داده شود، احتمال زیادى دارد که درمان آن موفقیت‌آمیز بوده و دیگر عود نکند. بعلاوه، درمان دارویى باعث شده است که احتمال بقاى طولانى مدت این بیماران بیشتر باشد.

بعد از درمان سرطان پستان، این بیماران باید در فواصل زمانى منظم تحت معاینه پزشک قرار بگیرند و ماموگرافى انجام دهند. از هر چهار خانمى که تحت درمان سرطان پستان قرار گرفته است، یک خانم در طى پنج سال دوباره دچار عود سرطان مى‌شود. این سرطان ممکن است در نزدیکى محل سرطان قبلى باشد و یا اینکه در جاى دیگرى عود نماید. حدود 70 در صد خانمهایى که تحت درمان سرطان پستان در مراحل اولیه آن قرار مى‌گیرند به مدت 10 سال یا بیشتر زندگى خواهند کرد.