کاردرمانی به سندرم داون چه کمکی میکند ؟ فواید کاردرمانی در کودکان سندرم داون

سندروم یا نشانگان داون بیماری ژنتیکی است که به دلیل وجود کروموزوم اضافی یا بخشی از آن،در جفت کروموزوم شماره 21 رخ میدهد.

• سندروم داون چیست؟

سندرم داون به عنوان شایع‌ترین اختلال ژنتیک شناخته می‌شود (با شیوع 1.5 مورد در هر 1000 زایمان که به تولد نوزاد زنده می‌انجامد). درصدی از جنین‌های مبتلا به سندرم داون پیش از زایمان مادران می‌میرند.

روش های تشخیصی سندروم داون:

با توجه به شیوع نسبتا بالای سندرم داون، طی 10 سال گذشته روش‌های گوناگونی برای تشخیص پیش از تولد این بیماری خطرناک ابداع شده است. اما به دلایل متعدد همچون به دنبال داشتن خطر سقط و هزینه زیاد انجام تست، امکان انجام این روش‌ها برای تمامی زنان باردار وجود ندارد، به همین دلیل در سال‌های اخیر روش‌هایی برای شناسایی زنان باردار که بیشتر در معرض خطر هستند ابداع شده و این افراد به عنوان واجدین شرایط برای انجام روش‌های تشخیصی محسوب می‌گردند.
سندروم داون را می‌توان پیش یا پس از تولد تشخیص داد، دو نوع آزمایش تست غربالگری و تست تشخیصی می‌توانند برای تشخیص سندرم داون در دوران بارداری انجام شوند.مهم است که بدانید تست غربالگری پاسخ مشخص بله یا خیر به این سوال که آیا فرزند مبتلا به منگولیسم هست یا خیر، نمی‌دهد. اگر تست غربالگری نشان‌دهنده خطر بالای ابتلای فرزند به سندروم داون باشد، معمولاً یک آزمایش تشخیصی بنام آمنیوسنتز انجام می‌شود که نتیجه قطعی را اعلام می کند. 
 

• آزمایش آمینوسنتز:

در طول آمنیوسنتز، یک نمونه از مایع آمنیوتیک داخل رحم که اطراف نوزاد در حال رشد است با استفاده از یک سوزن ریز گرفته می‌شود. این سلول‌ها حاوی مواد ژنتیکی کودک (کروموزوم) هستند
در طی نمونه برداری از پرزهای جفتی یک نمونه‌ بسیار کوچک از بافت از قسمتی از جفت جنین به نام پرزهای کوریونی جفت گرفته می‌شود.
 

• غربالگری:

دو روش اصلی غربالگری سندرم داون وجود دارد، سونوگرافی و غربالگری سرم بیوشیمیایی این آزمایش یک سونوگرافی مخصوص است دراین روش مایع جمع شده زیر پوست در پشت گردن نوزاد زجاجی گردن (NT) اندازه‌گیری می‌شود.
همچنین آزمایش‌های خون و تست غربالگری ترکیبی نیز برای تشخیص استفاده می شود که این آزمایش نتیجه اسکنNT را با نتیجه آزمایش‌های خون PAPP-A  و beta-hCG ترکیب می‌کند.تست غربالگری کوآدمارکر نیز براساس نتایج آزمایش خونی است.

اکثر زنانی که تست غربالگری برای سندروم داون انجام می‌دهند و نتیجه‌ آزمایش،پایین بودن خطر است. در این صورت، می‌توانند آسوده خاطر باشند. 

زمان انجام غربالگری سندروم داون:

سونوگرافی بین هفته های11 تا 14 انجام میشود.
تست کوآد مارکر بین هفته 14 تا 22 بارداری انجام می‌شود اما بهترین زمان انجام آن هفته 15 بارداری است.
آزمایش خون نیز  بین ۱۴- ۱۶ هفته پس از بارداری انجام می‌شود.

عوامل مؤثر ابتلا به سندروم داون:

بروز سندرم داون با سن مادر ارتباط مستقیم دارد، به طوری که خطر تولد نوزادان مبتلا به سندرم داون در مادران تا سن 30 سالگی تقریبا ثابت بوده و حدود یک در 1000 است و از آن پس به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد به طوری که در سن 35 سالگی یک در 250 و در سن 40 سالگی یک در 75 می‌شود. با این حال 80 درصد موارد سندرم داون در زنان زیر 35 سال بروز می‌کند (زیرا تعداد بارداری در این سنین بسیار بیشتر است). موارد دیگر همچون وزن مادر، سابقه مصرف سیگار،‌ دیابت، بارداری‌های دوقلو و ... محاسبه می‌شود.
تاثیر عوامل دیگری همچون سن پدر، سابقه ابتلا در اقوام درجه دو و یا سه، تشعشعات محیطی و .... هنوز به طور کامل به اثبات نرسیده است.

سقط جنین مبتلا سندروم داون:

ناهنجاری‌های کروموزومی مانند تریزومی 18 و 13 جزو موارد سقط قانونی جنین تا هفته 16 بارداری است اما تریزومی 21 (سندروم داون) جزو این موارد نیست.

اموزش افراد داون:

• 1 والدین به محض این که متوجه شدند فرزندشان به این اختلال مبتلاست، باید از سنین پایین، مداخلات زودهنگام خود را آغاز کنند.مداخلات درمانی برای افزایش مهارت های کودک مبتلا به سندروم داون می تواند شامل گفتار درمانی، فیزیوتراپی و کاردرمانی باشد، چون اغلب کودکان مبتلا به سندروم داون از اختلالات گفتاری رنج می برند و حتما باید تحت نظر گفتار درمان باشند.همچنین در برخی موارد، مشکلات شنوایی در این کودکان وجود دارد که باید سریعا به شنوایی‌سنج مراجعه کرد و اقدامات لازم جهت گرفتن سمعک را انجام داد.

• 2 والدین باید تصمیم بگیرند که آیا کودک خود را به مدرسه عادی بفرستند، یا او را در مدارس کودکان استثنایی ثبت نام کنند. البته این موضوع به سلامت جسمی و عقلی کودک نیز بستگی دارد. اگر کودک بتواند ارتباط خوبی با کودکان دیگر برقرار کند و از لحاظ عقلی نیز مشکل زیادی نداشته باشد، با صلاحدید معلمین مدرسه می توان او را در مدارس عادی ثبت نام کرد.

بسیاری از اهداف برنامه های آموزشی این کودکان، مستقل شدن آنها در اجام کارهایشان می باشد

• 3 برنامه های آموزشی برای این گونه کودکان معمولا بیشتر از کودکان سالم می باشد، زیرا آنها یک سری از توانایی های افراد سالم را ندارند. بنابراین برای آموزش نباید فشار بیش از حد به آنها وارد کرد، بلکه با دادن وقت استراحت و بازی و در نظر گرفتن تشویق های مناسب، زمینه را برای پیشرفت آنها فراهم کرد.
• 4 بسیاری از اهداف برنامه های آموزشی این کودکان، مستقل شدن آنها می باشد، مثلا در ابتدا این کودکان برای لباس پوشیدن، غذا خوردن ، راه رفتن و ...، بسیار به والدین خود وابسته هستند، اما با گذراندن آموزش های لازم می توانند این مهارت ها را کسب کنند.
• 5 هر گونه مشکل جسمی این کودکان را باید در نظرداشت و برنامه های آموزشی را باید طوری تدوین کرد که منجر به بدتر شدن این مشکلات نشود، مشکلاتی مانند ضعف بینایی، ضعف شنوایی، افزایش فشار خون، مشکلات ریوی، چاقی و سرطان خون

روش‌هاي درماني كودكان سندرم داون

از زمان شناسايي و تشخيص پديده سندرم داون،‌ پزشكان و محققان مختلف به اميد دستيابي به درمان قطعي اين اختلال كروموزومي ونارسائي‌هاي موجود در كودكان مبتلا تحقيقات گسترده‌اي را آغاز كرده‌اند. متخصصان رشته‌هاي پزشكي نيز براي بهبود وضعيت جسماني و رشد كنش‌هاي ذهني اين كودكان، مجموعه‌اي از روش‌ها و اقدامات و كمك‌هاي  پزشكي را ارائه كرده‌اند.
تاكنون هيچ روش درماني مشخص پزشكي‌اي براي درمان قطعي پديده سندرم داون شناخته نشده است. با تذكر به اين نكته بسيار مهم، به برخي از روش‌ها و اقدامات پزشكي، كه به منظور درمان بعضي از نارسائي‌ها و عوارض بهره جسماني مورد استفاده قرار گرفته‌اند، اشاره مي‌شود

مداخلات کاردرمانی در سندروم داون:

 

• مهارتهای مراقبت از خود

فعالیتهایی مانند توالت رفتن، لباس پوشیدن و تغذیه که کودکان عادی ممکن است به صورت طبیعی انجام دهند، می تواند یک چالش قابل توجه برای کودکان مبتلا به سندرم داون باشد. استقلال در مهارتهای مراقبت از خود، از اهداف مهم مداخلات کاردرمانی در سندرم داون می باشد.

• مهارتهای حرکتی ظریف

مهارتهای حرکتی ظریف شامل مهارتهای کار با دست و انگشتان می باشد. این مهارتها، یک حیطه دشوار برای بسیاری از کودکان است. کودکان مبتلا به سندرم داون به دلیل مشکلات رشد شناختی و عصبی به احتمال زیاد دارای اختلال در مهارتهای حرکتی ظریف هستند. این کودکان همچنین انگشتان کوتاه تری دارندکه این مسئله، تسلط بر فعالیتهای حرکتی ظریف را دشوارتر می کنند. بسیاری از فعالیتهای سرگرم کننده وجود دارند که جهت تقویت مهارتهای حرکتی ظریف به کمک درمانگر انجام می گیرند.

• مهارتهای حرکتی درشت

اختلال در مهارتهای حرکتی درشت شامل مشکلاتی در تعادل، راه رفتن، دویدن، پریدن و… می باشد. کاردرمانی در سندرم داون با شناسایی این اختلالات و منشا آنها، شروع به مداخلات درمانی می کند.

• فعالیتهای یکپارچه سازی حسی

کودکان مبتلا به سندرم داون اغلب در یکپارچه کردن تحریک حسی دریافت شده از محیط پیرامون خود برای تولید یک پاسخ مناسب مشکل دارند. کاردرمانگر ابتدا‌ مشخص می کند که کودک در کدامیک از حیطه های حسی مشکل دارد. سپس مداخلات درمانی را شروع کرده و رژیم های حسی به کودک ارائه می دهد.

• توجه وتمرکز

اگر کودک در حفظ توجه و تمرکز درحین انجام یک فعالیت مشکل داشته باشد، ممکن است در کلاس درس نیز دچار مشکلاتی شود. کودکان مبتلا به سندرم داون اغلب در مهارتهای تمرکز و توجه مشکل داشته وبه مداخلات کاردرمانی نیاز دارند.

کاردرمانگر نسترن عبدالوند

برای اطلاع از مداخلات کاردرمانی در مننگوسل اینجا کلیک کنید.