بررسی انحرافات ستون فقرات و نقش کادرمانی درآن

بررسی انحرافات ستون فقرات و نقش کادرمانی درآن

لوردوز چیست؟

ستون فقرات در طول خود قوس هایی دارد که برای داشتن وضعیت بدنی مطلوب بسیار مهم هستند. این انحناها در ستون فقرات سبب کاهش فشار و ناهنجاری بدن می‌شوند. انحنای کمری یا لوردوز پایین ترین انحنای ستون فقرات است. به همین دلیل بیشترین وزن بالاتنه رو تحمل می کند و در نتیجه در معرض خطرات و آسیب های زیادی قرار دارد.

از ناهنجاری های شایع این ناحیه قوس افزایش یافته کمریست که می تواند باعث ایجاد کمر درد و خستگی در ناحیه کمر شود.

هم چنین اگر مدت زیادی از ایجاد آن بگذرد و درمان نشود، ممکن است گودی آن افزایش یابد و موجب افزایش فشار بر ستون فقرات شده و علائمش تشدید شود.

لوردوز در کودکان؛ گودی کمر به چه علتی ایجاد می شود؟

برخی از کودکان بصورت مادرزادی دچار این اختلالند اما موارد دیگری را نیز می توان به عنوان علل گودی کمر در کودکان نام برد از جمله:

• اختلالات ژنتیکی و عوامل وراثتی

• نامناسب بودن حالت بدن در وضعیت ایستاده و نشسته( پاسچر نامناسب)

• اختلالات ناحیه ران یا لگن

• مشکلات سیستم عصبی

• ضعف عضلات شکم و کمر

• چاقی و بزرگ شدن شکم 

• گاهی اوقات عمل جراحی کمر هم می تواند  لوردوز را افزایش دهد.

• و ...

علائم قوس کمر 

خمیده شدن ستون فقرات: گودی کمر می تواند باعث قوس بیش از حد ستون فقرات در پایین کمر بشود در نتیجه شکم و باسن در ظاهر برجسته تر خواهند بود.

درد در قسمت پایین کمر: افرادی که دچار گودی کمر هستند ممکن است درد پایین کمر خفیف یا شدید را تجربه کنند.

لوردوز در همه کودکان به یک شکل بروز نمی کند. علائم گودی کمر متغیر است و به همراه بودن لوردوز با نقص‌های دیگر بستگی دارد. از جمله دیگر علائم این اختلال می‌توان به دیستروفی عضلانی، مشکلات رشدی مفصل ران یا اختلال‌های سیستم عصبی اشاره کرد.

تشخیص لوردوز در کودکان

پزشک اطفال برای اطمینان از تشخیص لوردوز علاوه بر معاینه بالینی کودک و بررسی پرونده پزشکی او، ممکن است آزمایش هایی را برای کودک در نظر بگیرد. این آزمایش ها شامل سی تی اسکن، آزمایش خون، رادیوگرافی، اسکن استخوان و MRI  می باشد.

درمان گودی کمر چیست؟

تقویت عضلات شکم و کمر و باسن قطعا از مهم ترین اقدامات در درمان لوردوز است به این دلیل که ضعف این عضلات و کاهش انعطاف پذیری عضلات و تاندون های اطراف لگن که می تواند نتیجه فعالیت بدنی نامنظم و نشستن بیش از حد باشد،از شایع ترین علل ایجاد این اختلال است.(مخصوصا در افرادی که به دلیل شغلشان مجبور به نشستن بر روی صندلی برای مدت طولانی هستند.)

اما برای کودکان چطور؟اقدامات درمانی برای کودکان را می توان به 4 دسته زیر تقسیم کرد:

• تحت نظر گرفتن و معاینه مکرر: پزشک باید انحنای ستون فقرات کودک را در دوره ی رشد تحت کنترل داشته باشد.

• تمرینات کاردرمانی: اگر لوردوز در اثر پاسچر نامناسب ایجاد شده باشد، با انجام بعضی تمرین ها می توان به اصلاح آن کمک کرد.

• برای دیدن ویدئوی کاردرمانی در درمان گودی کمر اینجا کلیک کنین

• درمان بیماری‌های دیگر: گاهی لوردوز عارضه ی بیماری دیگریست. در این صورت با درمان آن بیماری می توان گودی کمر را کاهش داد.

• جراحی: آخرین راه برای درمان این اختلال جراحیست و به ندرت ممکن است به جراحی نیاز باشد

اسکولیوز چیست؟

وقتی به ستون فقرات از جلو نگاه کنیم به صورت یک خط مستقیم یا حرف I انگلیسی است. اگر در این خط قوسی بوجود بیاید و به شکل حرف C  یاS  انگلیسی درآید، به این وضعیت اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات می گوییم. اگر میزان انحراف بیش از 10 درجه باشد آن را می توان اسکولیوز نامید.

این اختلال از جمله بیماری های شایع ستون فقرات است که اغلب در نوجوانان دیده می شود. با اینکه در بیشتر مواقع به صورت خفیف بروز پیدا می کند ولی می تواند با رشد کودک شدیدتر شود.

انواع اسکولیوز

اسکولیوز را با توجه به علل ایجاد آن به 4 دسته ی کلی تقسیم می کنند:

• اسکولیوز ایدیوپاتیک(Idiopathic scoliosis):

 به این معنیست که علت شناخته شده ای برای آن وجود ندارد. در گروه های سنی مختلف 0 تا 3 سال(کودک)، 4 تا 10 سال(نوجوان)،11 تا 18 سال(در حال بلوغ) و بالای 18 سال(بزرگسالی) دیده می شود و شایع ترین آن ها اسکولیوز ایدیوپاتیک در حال بلوغ است.

• اسکولیوز مادرزادی(Congenital scoliosis): 

زمانی ایجاد می شود که در شکل گیری ستون فقرات کودک در رحم مشکل ایجاد شود. ممکن است مهره ها به درستی و کامل شکل نگرفته باشند. پزشکان ممکن است هنگام تولد کودک این وضعیت نادر را تشخیص دهند گاهی نیز تا سال های نوجوانی تشخیص داده نمی شود.

• اسکولیوز عصبی عضلانی(Neuromuscular scoliosis):

 این نوع از اسکولیوز می تواند در نتیجه اسپینا بیفیدا (ستون فقرات شکاف‌دار)، فلج مغزی ویا دیستروفی عضلانی اتفاق بیفتد. این شرایط گاهی به ماهیچه ها آسیب می رساند. بنابراین به درستی از ستون فقرات پشتیبانی نمی کنند که میتواند باعث ایجاد انحراف در آن شود.

• اسکولیوز دژنراتیو(Degenerative scoliosis): 

بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می دهد. معمولاً با تحلیل رفتن دیسک ها و مفاصل ستون فقرات در کمر ایجاد می شود.

درمان اسکولیوز :

برای درمان اسکولیوز خفیف نیاز به اقدام خاصی نیست اما کودک باید بصورت منظم به پزشک مراجعه کند تا پیشرفت احتمالی انحنای ستون فقرات مورد بررسی قرار بگیرد.

یکی از روش های معمول درمان، استفاده از بریس کمریست که برای اسکولیوز متوسط کاربرد دارد. بریس از افزایش خمیدگی و انحراف جلوگیری می کند. اگر این درمان زمانی شروع شود که کودک همچنان رشد قابل ملاحظه‌ای دارد، بسیار مؤثر خواهد بود.

کاردرمانی در درمان اسکولیوز : 

همانند دیگر اختلالات ستون فقرات مداخلات کاردرمانی برای این دسته از بیماران نیز سودمند خواهد بود. کاردرمانگران به شکل های مختلف می توانند به این افراد کمک کنند مانند:مدیریت علائم جسمی مانند کمر درد و محدودیت های حرکتی ستون فقرات با تمرین حرکات کششی، آموزش مراجعین در مورد بریس های مختلف ، عملکرد آن ها و نحوه مراقبت از آن ها و ...

• آخرین روش درمان جراحیست. برای کودکانی که هنوز در حال رشد هستند و انحناهایی به اندازه ۴۵ تا ۵۰ درجه دارند، معمولا جراحی مورد نیاز است. جراحی همچنین در افراد بالغی که انحنای آنها فراتر از ۵۰ درجه پیشروی می‌کند و یا کسانی که دچار کمر درد هستند، مورد نیاز است.

نکات پایانی: با وجود اینکه حمل کوله پشتی سنگین می تواند باعث درد کمر، شانه و گردن شود اما منجربه اسکولیوز نمی شود. هم چنین وضعیت نامناسب در حالت ایستاده یا نشسته تاثیری در احتمال ابتلا به اسکولیوز ندارد و از همه مهم تر، هیچ راهی برای پیشگیری از اسکولیوز وجود ندارد.

اسکولیوز چگونه تشخیص داده می شود؟

برای بررسی اسکولیوز ، ممکن است ابتدا پزشک از بیمار بخواهد از کمر خم شود تا بتواند خمیدگی ستون فقرات را مشاهده کند. این معاینه معمولا برای کودکان استفاده می شود.

اگر خمیدگی وجود داشته باشد، به استفاده از اشعه ایکس که ابزار اصلی برای بررسی تغییرات ساختاری ستون فقرات است نیاز می شود. بوسیله ی اشعه ایکس می توان میزان انحنا را تعیین کرد.

 اگر پزشک به وجود عوامل زمینه‌ای بیماری همچون تومورها مشکوک باشد، آزمایش‌های تکمیلی بیش‌تری همچون MRI انجام خواهد شد. 

علائم اسکولیوز چیست؟

نشانه های اسکولیوز در تمام بیماران یکسان نیست.با این حال تعدادی از علائم معمول این بیماری به شرح زیر است:

• استخوان شانه و یا کتف یک سمت از بدن برجسته‌تر است. 

• افتادگی شانه ها

• بالاتر بودن یک شانه نسبت به طرف مقابل

• نامتقارن شدن ستون فقرات و لگن

• قرار نگرفتن سر در مرکز راستای سایر قسمت های بدن

کایفوز چیست؟

یکی از انواع ناهجاری های ستون فقرات که در کودکان و بزرگسالان ایجاد می شود کایفوزیس(گرد پشتی یا گوژ پشتی) است، در این اختلال، افزایش قوس غیرطبیعی در ناحیه سینه ای (توراسیک) ایجاد می شود.

ستون فقرات نرمال قفسه سینه (اواسط کمر) دارای انحنای طبیعی رو به جلو بین 20 تا 45 درجه است.اگر این انحنا بیش از 50 درجه باشد، باعث ایجاد قوز میشود. کایفوز در هر سنی می تواند ایجاد شود اما بیشتر در زنان مسن دیده می شود. در دوران بلوغ نیز به علت تغییرات بدنی این اختلال رایج است.

انواع کایفوز

• کایفوز وضعیتی یا پوسچرال (Postural kyphosis) :

 شایع ترین نوع گوژپشتی است. در طی دوران بلوغ به آسانی قابل تشخیص خواهد بود. قوزپشتی وضعیتی در دختران شیوع بیشتری دارد. به ندرت دردناک است و معمولا در بزرگسالی مشکلی ایجاد نمی کند. با رعایت شیوه ی درست ایستادن برآمدگی را می توان برطرف کرد.

• کایفوز شوئرمن (Scheuermann’s kyphosis): 

​همانند نوع قبلی که بررسی شد، در دوره نوجوانی ایجاد می شود. در این نوع از کایفوز مهره ها در جلوی ستون فقرات به هم نزدیک می شوند و در عقب از هم فاصله می گیرند که موجب ایجاد خمیدگی در کمر می شود. کایفوز شوئرمن در پسران شایع‌تر است و زمانی که سن رشد تمام شود، متوقف می‌شود.اگر این عارضه تا پایان رشد اسکلتی درمان نشود دائمی خواهد بود و باید با جراحی آن را درمان کرد.

• کایفوز مادرزادی (Congenital kyphosis) : 

همانطور که از نام آن پیداست، ایجاد این اختلال به قبل از دوران تولد مربوط است که ستون فقرات جنین در رحم مادر به طور طبیعی رشد نمی کند. ممکن است دو یا چند مهره از یک طرف به هم بچسبند یا مهره ای به شکل کامل تشکیل نشده باشد. با تولد نوزاد و رشد او، این قوس افزایش می یابد. به همین دلیل و برای جلوگیری از افزایش قوس، کودکان مبتلا به کایفوز مادرزادی در سن پایین تحت عمل جراحی قرار می گیرند.

علائم کایفوز چیست؟

علائم کایفوز بر اساس علت اصلی و شدت انحنا متفاوت است. این علائم شامل موارد زیر است.

• سفتی و خشکی ستون فقرات

• درد ملایم کمر و پشت بدن

• گرفتگی عضلات همسترینگ( عضلاتی که در پشت ران پا قرار دارند)

• گرد شدن شانه‌ها

• قوز قابل مشاهده روی پشت بدن

کایفوز به چه علت ایجاد می شود؟

علل متعددی می توانند موجب بروز کایفوز شوند:

• شکستگی مهره ها

• رشد غیرطبیعی ستون فقرات و دیسک ها

• پوکی استخوان (از شایع ترین دلایل بروز کایفوز در میانسالی و سالمندی)

• ناهنجاری ستون فقرات در دوران جنینی و ...

نشستن طولانی بر روی صندلی نیز از عواملیست که بر افزایش کایفوز تاثیر می گذارد. به همین دلیل دانش آموزان در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.

علاوه بر مورد بالا برای دانش آموزان، حمل کوله پشتی توسط یک دست یا شانه نیز می تواند عاملی برای بروز گوژپشتی باشد.

کایفوز چگونه تشخیص داده می شود؟

کایفوز اگر شدید باشد برآمدگی کمر قابل رویت است اما اگر خفیف باشد به آسانی نمی توان آن را تشخیص داد. پزشک ابتدا به معاینه بالینی بیمار می پردازد، سابقه پزشکی و سابقه خانوادگی او را مورد بررسی قرار می دهد و در مورد نشانه های بیماری از بیمار می پرسد. پزشکان از دو تست برای تشخیص این اختلال استفاده می کنند؛

• تست اول Adam’s forward bend test  نام دارد

. در این تست پزشک از بیمار می خواهد که پاهایش را به هم جفت کند و از کمر خودش را به جلو خم کند. انجام این آزمایش به پزشک کمک می کند تا شدت و میزان انحراف و خمیدگی و همچنین تغییر شکل احتمالی ستون فقرات را تشخیص دهد.

• در تست دوم پزشک از بیمار می خواهد که دراز بکشد تا ببیند آیا برآمدگی در حالت دراز کشیده از بین می رود یا خیر. معمولا صاف شدن ستون فقرات در این حالت نشان دهنده ی این است که کایفوز از نوع وضعیتی می باشد.

علاوه بر موارد بیان شده، آزمایش تراکم استخوان، MRI ، سی تی اسکن و در موارد شدید آزمایش عملکرد ریه ممکن است توسط پزشک تجویز شود.

درمان گوژپشتی

بطور کلی درمان این اختلال را می توان به دو دسته ی جراحی و غیرجراحی تقسیم کرد. پزشک قبل از تعیین روش درمان باید مواردی را در نظر بگیرد :

• از جمله سن و سلامت عمومی کودک
• نوع کایفوز
• شدت قوز و تعداد سال های باقیمانده رشد

1. معمولا برای درمان قوز کمر از روش های غیرجراحی استفاده می شود. یکی از این روش ها استفاده از بریس است که بیشتر برای رفع کایفوز شوئرمن به کار می رود. استفاده از بریس در کودکان به کند کردن پیشرفت کایفوز کمک کند. معمولا تا زمان متوقف شدن رشد و بلوغ اسکلتی بریس بسته می‌شود. در بزرگسالان نیز با وجود اینکه می توان از بریس استفاده کرد و در کاهش درد نقش دارد اما تغییری در شکل ستون فقرات ایجاد نمی‌کند.
2. از دیگر روش های درمان غیرجراحی بهره بردن از تمرینات کاردرمانیست. در حیطه ی کاردرمانی با تاکید بر تمرین درمانی می توان کمک شایانی به بیماران مبتلا به کایفوز انجام داد. از جمله تمرین هایی که برای این بیماران کاربرد دارد:

• تمرین هایی برای تصحیح قرارگیری وضعیت بدن
• تمرین هایی برای تقویت عضلات شانه و پا
• تمرین برای کمک به بهبود تنفس و ظرفیت تنفسی و ...

اما درمان جراحی برای همه ی انواع کایفوزها توصیه نمی شود و اغلب در بیماران مبتلا به کایفوز مادرزادی است که نیاز به جراحی احساس می شود. هم چنین اگر روش های درمان غیرجراحی در کاهش درد شدید بیماران موثر واقع نشود، باید به سراغ روش جراحی رفت.

افتادگی شانه چیست ؟

استخوان کتف یا اسکاپولا Scapula یک استخوان  مثلثی شکل در پشت قفسه سینه است.

ناهنجاری کتف بال دار یا شانه نابرابر حالتی است که در آن یکی از عضلات کتف نمی تواند کتف را نزدیک به پشت بدن فرد نگه دارد. درنتیجه استخوان کتف دچار بیرون زدگی زیادی می شود و حالت غیر طبیعی را ایجاد می کند که به آن عارضه کتف بالدار گفته می شود. 
 

انواع کتف بال دار

تقسیم بندی های متفاوتی برای کتف بالدار وجود دارد. در یک دسته بندی، انواع کتف بالدار شامل4 نوع  :

• عصبی-عضلانی
• استخوانی
• مفصلی
• ارادی

در یک تقسیم بندی دیگر انواع کتف بالدار شامل 3 نوع زیر است :

• استاتیک
• دینامیک
• ارادی  

علائم کتف بالدار 

بیرون زدگی کتف یکی از مشخص ترین علائم شانه نابرابر است. ناهنجاری کتف بالدار با علائم دیگری نیز همراه است. این علائم عبارت هستند از:
• درد در ناحیه کمربند شانه ای
• درد شانه موقع تکیه دادن به صندلی و ...
• نابرابر بودن زاویه بین گردن با سر شانه ها
همچنین یکی از علائم کتف بالدار این است که درد کتف بالدار به قسمتهای جلوی بدن منتشر می شود. گاهی به اشتباه علت این دردها به بیماری آتروز نسبت داده می شود. 

علت نابرابری شانه چیست؟

یک علت شانه نابرابر می تواند آسیب به عصب مسئول عضلاتی باشد که در شانه را به جلو می کشند. این آسیب می تواند در اثر سقوط جسم سنگین و یا جراحی باشد. سایر علل کتف بالدار عبارت است از:
• حمل اشتباه اشیاء
• نشستن های طولانی
• استفاده از کوله پشتی سنگین
• کار فیزیکی بیش از حد
• برخی بیماری ها و ناهنجاری ها مثل اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)، کج گردنی، شکستگی استخوان ترقوه، ...
• حمل مداوم کیف روی یک دوش
وضعیت یا پوسچر نامناسب موقع نشستن و ایستادن و ضعف عضلات اطراف شانه نیز می توانند علت کتف بالدار در فرد باشند.

کتف بالدار وتمرینات کاردرمانی:

تمرین درمانی برای درمان شانه نابرابر شامل حرکات اصلاحی زیر است:

• کشش بالای شانه:

صاف بایستید. برای کشش شانه راست، دست راست را پشت بدن قرار دهید. دست چپ را روی سر بگذارید و سعی کنید گوش چپ را به شانه چپ نزدیک کنید. 20 تا 30 ثانیه در همین حالت بمانید. سپس ریلکس کنید و این تمرین را 3 بار تکرار کنید.

• فشردن تیغه شانه به پایین و پشت:

برای انجام این حرکت، روبه روی آینه بایستید تا بتوانید همترازی شانه ها را در طول حرکت کنترل کنید. کتف شانه ها را به هم نزدیک کنید و همزمان شانه ها را به پایین فشار دهید. نگذارید شانه ها به سمت بالا و سمت گوش بیایند. 5 ثانیه در این حالت بمانید. در 3 ست 10 تایی این تمرین را تکرار کنید.
 

• شنای سوئدی :

:یکی از راههای درمان کتف بالدار شنای سوئدی است. شنا با دست باز بهترین حالت است. برای انجام این تمرین، چهار دست و پا نشینید. سپس زانوها را از زمین جدا کرده و پاها را در وضیعت کشیده و روی نوک پنجه قرار دهید. با خم و راست کردن آرنج می توانید بدن را مانند شکل زیر به سمت پایین و بالا بکشید.

• فشار شانه ها به زمین:

در این تمرین به پشت بخوابید. زانو ها را خم کنید. دمبل هایی را که در دست دارید تا بالای سر بیاورید. دستها را پایین بیاورید به صورتی که آرنج شما فقط با زمین در تماس باشد. 1 ثانیه صبر کنید و دوباره با فشار و سریع دمبل ها را بالا ببرید. این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید

• کشیدن باند ورزشی:

برای این تمرین، روبه روی آینه بایستید و دو سر باند را در دست نگه دارید. آرنج را صاف کرده و تا شانه ها دست ها را بالا بیاورید. تا حد ممکن دستها را از هم دور کنید. 3 ثانیه در این حالت بمانید. دوباره همین کار را تا ده مرتبه تکرار کنید. می توانید همین کار را در حالتی انجام دهید که باند روبه روی قفسه سینه باشد.

در پایان متشکریم از توجه و نگاهتان  اگر سوالی یا نظری دارید در قسمت نظرلات کاربران با ما در میان بگذارید .

(با کلیک روی کلمات کلیدی میتوانید اطلاعات بیشتر و کاملتری راجع به هر کدام از مطالب گفته شده را در قسمت مربوطه بیابید...)